Όποιος θέλει να αγρυπνά κάθε βράδυ, και στο φαΐ πρέπει να είναι εγκρατής. Ή τουλάχιστον ας τρώη λίγες ώρες πριν, ώστε μέχρι την αγρυπνία να χωνέψη. Το βάρος της κοιλιάς επόμενο είναι να φέρη κομμάρες και ύπνο. Γι’ αυτό, φάε όσο χρειάζεται στην τράπεζα. Αν σε γελάση καμμιά φορά κανένα νόστιμο φαγητό και φας λίγο παρα πάνω, άντε ας είναι σχωρεμένο. Από την ώρα το φαγητού ως την ώρα της προσευχής περνούν τόσες ώρες, ώστε να χωνέψης. Αν όμως είσαι γαστρίμαργος και λαθροφάγος, και ξανά το βράδυ πιάσης από την αρχή φαγοπότια, ε, τότε προσευχή μην περιμένης.
Όποιος θέλει ν’ αγρυπνά συστηματικά κάθε βράδυ, οφείλει να ξεκουράζεται πρώτα λίγες ώρες. Ο μοναχός συνήθως μοιράζει τον ύπνο. Μισός πριν την αγρυπνία και μισός μετά. Σύνολο αυτό το παλιόσαρκο ζητά από πέντε έως εφτά ώρες. Όσοι όμως δεν μπορούν να κοιμούνται δύο φορές, πρέπει να κοιμούνται αυτές τες ώρες έστω μονοκόμματες.
Όταν κοιμάται μ’ ένα σταθερό πρόγραμμα, σιγά-σιγά και η αγρυπνία μπαίνει σ’ ένα καλό πρόγραμμα. Και πρόσεξε μόνος σου να δης. Κοιμήθηκες κάποτε λιγώτερο, αμέσως έχεις αλλοίωσιν, νύστα, κομμάρες, ακηδία. Αν πάλι κοιμήθηκες πιο πολύ από το κανονικό και πάλιν έρχεται βάρος, σύγχυσις, ακηδία. Εδώ αρμόζει το «παν μέτρον άριστον».
Όμως οι αλλοιώσεις συμβαίνουν και με τες αλλαγές του καιρού. Και η πολλή ζέστη φέρνει βάρος και ύπνον, αλλά και το πολύ κρύο. Πιο καλές εποχές μας έλεγε ο Γέροντάς μας, είναι η άνοιξις και φθινόπωρο. Αυτές τις εποχές βίασε όσο πιο πολύ τον εαυτό σου για να ‘χης αποθέματα.
Όποιος έχει σκοπόν ν’ αγρυπνήση, αποφεύγει όσον το δυνατόν τες αργολογίες. Τελειώνει ο εσπερινός, τελειώνει η τράπεζα, τελειώνει και το απόδειπνο. Αν δεν έχεις υποχρεωτικό διακόνημα, συνήθισε να τρέχης σαν λαγός στο κελλί σου.
Λένε οι Πατέρες, «κάτσε στο κελλί σου και το κελλί σου θα σε διδάξη μόνο του». Αν δηλαδή είσαι ξεκούραστος, ξεκινάς κιόλας την αγρυπνία σου. Αν πάλιν είσαι κουρασμένος, δώσε τον απαραίτητον φόρο στο σαρκίο και κατόπιν η νύχτα είναι δική σου.
Αν όμως συνηθάς μετά το απόδειπνο να βγαίνης στην αυλή και στα παγκάκια για συζητήσεις, τότε αγρυπνία μην περιμένεις. Και πνευματικές να’ ναι οι συζητήσεις πάλι θα ζημιωθής. Ε, πόσο μάλλον αν καταπιαστής με αργολογίες και κατακρίσεις. Εκτός ότι θα χάσης πολύτιμο χρόνο, όμως το πιο σοβαρό, κόβεται και η προθυμία για προσευχή. Θέλεις πιο πολύ ύπνο· κι αν ξυπνάς έχεις πάλιν το κεφάλι καζάνι και ούτε τον απαραίτητο κανόνα δεν έχεις όρεξι να βγάλεις. Ύστερα αρχίζει από πάνω και γογγυσμός: «Ωχ, ώχ· βαρειά η καλογερική». Βλέπεις, παιδί μου, όταν δεν ξέρουμε, πόσες φορές βαραίνουμε μόνοι μας τον εαυτό μας και μετά…φταίνε οι άλλοι!
Απόσπασμα από το βιβλίο: «ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΗΣ – Ο απλοϊκός ηγούμενος και διδάσκαλος της νοεράς προσευχής», Ιωσήφ Μ.Δ., Γ’ Έκδοση