Η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και η ανάσταση των νεκρών συνδέεται στενά με την μέλλουσα κρίση, το λεγόμενο μελλοντικό δικαστήριο. Όλοι οι άνθρωποι θα παραστούν ενώπιον του φοβερού βήματος του Χριστού.
Στο Σύμβολο της Πίστεως ομολογούμε ότι ο Χριστός θα έλθη μετά δόξης «κρίναι ζώντας και νεκρούς». Αυτή η πεποίθηση αποτελεί κεντρική διδασκαλία της Εκκλησίας, όπως θα διαπιστώσουμε στα επόμενα. Μάλιστα, σε όλες τις λατρευτικές συνάξεις και στην θεία Λειτουργία γίνεται λόγος για την παράσταση μπροστά στον θρόνο του Θεού. Ο ιερεύς εύχεται: «Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά και καλήν απολογίαν, την επί του φοβερού βήματος του Χριστού, αιτησώμεθα».
Ερχόμενος ο Χριστός μετά δόξης και με τους αγγέλους Του, θα χωρίση του ανθρώπους, όπως το κάνει ο ποιμήν, και οι μεν δίκαιοι θα τοποθετηθούν στα δεξιά Του, οι δε αμετανόητοι αμαρτωλοί στα αριστερά Του. Η κρίση θα γίνη με βάση την αγάπη ή το μίσος που έδειξαν απέναντι στους αδελφούς τους, που βρίσκονταν σε δύσκολες περιστάσεις. Το ερώτημα είναι, γιατί το μόνο κριτήριο είναι η ελεημοσύνη; Και είναι τελικά δίκαιο να σωθούν οι άνθρωποι από την ελεημοσύνη, ενώ άλλοι να κατακριθούν στον αιώνιο θάνατο, μόνο και μόνο επειδή δεν έδειξαν συμπάθεια στους συνανθρώπους τους;
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναλύει θαυμάσια την περικοπή μέσα από την όλη εκκλησιαστική εμπειρία. Λέγει ότι οι δίκαιοι θα απολαύσουν την Βασιλεία του Θεού, όχι απλώς για μικρή ελεημοσύνη, την οποία έδειξαν, αλλά για την όλη τους αναγεννημένη ύπαρξη. Αυτό φαίνεται από τρία πράγματα.
Πρώτον, από το ότι αποκαλούνται πρόβατα.
Οι δίκαιοι θα απολαύσουν την Βασιλεία του Θεού, όχι απλώς για μικρή ελεημοσύνη, την οποία έδειξαν, αλλά για την όλη τους αναγεννημένη ύπαρξη
Με τον όρο αυτόν δείχνει ότι οι είναι δίκαιοι, πραείς, επιεικείς και βάδισαν την ομαλή και πεπατημένη οδό των αρετών, ακολούθησαν, δηλαδή, τον Χριστό, που είναι ο πραγματικός Ποιμήν των ανθρώπων. Και όχι μόνο τον ακολούθησαν, αλλά ομοιώθηκαν με Αυτόν, που είναι ο αμνός του Θεού. Αυτό σημαίνει και ότι τήρησαν σε όλη τους την ζωή τις εντολές του Θεού, αλλά και ότι ήταν διαρκώς έτοιμοι «εις τον υπέρ του καλού θάνατον». Από αυτούς άλλοι είναι υιοί του Θεού, επειδή είναι φύλακες «της εκ Θεού μυστικής αναγεννήσεως», και άλλοι μισθωτοί, γιατί απέκτησαν την Χάρη πάλι με τους ιδρώτες της μετανοίας και της ταπεινώσεως.
Δεύτερον, οι δίκαιοι έζησαν στην ζωή τους την αγάπη που είναι πλήρωμα νόμου, είναι ή αρετή που υπέρκειται όλων των άλλων αρετών και αποτελεί την κεφαλή τους. Η φιλανθρωπία είναι έκφραση αναγεννημένου ανθρώπου, ιδίως μάλιστα όταν η φιλανθρωπία γίνεται μέσα στα πλαίσια της φιλοθεΐας.
Τρίτον, οι δίκαιοι χαρακτηρίζονται και από την ταπείνωση. Γιατί, καίτοι ο Χριστός τους υπενθυμίζει τι έκαναν, αυτοί δεν το αισθάνονται. Η ταπείνωση συνδέεται με την αγάπη. Οι δίκαιοι αισθάνονται ανάξιοι των επαίνων. Επομένως, οι δίκαιοι με όλα αυτά τα γνωρίσματα δείχνουν ότι ήταν ενωμένοι με τον Θεό, αναγεννημένοι πνευματικά.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Η ζωή μετά τον θάνατο» Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεου Βλάχου, Έκδοση Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου, 2010