«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε,
ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα· οἱ γὰρ νομίμως ἀθλοῦντες,
δικαίως στεφανοῦνται, καὶ ἀναλαβόντες τὴν πανοπλίαν τοῦ Σταυροῦ,
τῷ ἐχθρῷ ἀντιμαχησώμεθα, ὡς τεῖχος ἄρρηκτον κατέχοντες τὴν Πίστιν,
καὶ ὡς θώρακα τὴν προσευχήν, καὶ περικεφαλαίαν τὴν ἐλεημοσύνην,
ἀντὶ μαχαίρας τὴν νηστείαν, ἥτις ἐκτέμνει ἀπὸ καρδίας πᾶσαν κακίαν…»
Τό Τριώδιο, περισσότερο ἀπὸ ὅλες τίς περιόδους τοῦ Λειτουγικοῦ Χρόνου, ὁδηγεῖ τὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σέ περισυλλογὴ καὶ κατάνυξη. Γι’ αὐτὸ ὀνομάζεται και εἶναι «κατανυκτικὸ τριώδιο». Μὲ τὸν κύκλο τῶν ἑορτῶν τοῦ Τριῳδίου ἀνανεώνονται σταδιακά τὰ βιώματα τῆς νηστείας, τῆς ἐγκράτειας, τῆς εἰλικρινοῦς μετάνοιας, καὶ τῆς χαρμολύπης, πού συνδυάζει ποικίλους πόνους καί θλίψεις τῆς ζωῆς, μέ κορυφαῖο τόν πόνο ἐνώπιον τοῦ Πάσχοντος καί Σταυρωμένου Ἰησοῦ, μέ τή χαρά τῆς βεβαίας ἐλπίδας, πού πηγάζει ἀπό τήν Ἀνάσταση.
Ἡ εὐλογημένη περίοδος διαρκεῖ δέκα ἑβδομάδες πρίν ἀπό τό Πάσχα καί διαιρεῖται σέ τρεῖς ἄνισες ὑποπεριόδους: Τήν προπαρασκευαστική, τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή καί τή Μεγάλη Ἑβδομάδα. Ἡ πρώτη συνιστᾷ μιά φιλάνθρωπη εἰσαγωγή καί μιά εὐκαιρία προσαρμογῆς γιά τήν ἄνοδο στήν πνευματική κλίμακα πού ἀκολουθεῖ. Ἡ μητέρα μας Ἐκκλησία μέ τήν πνευματοκίνητη σοφία καί ἀγάπη Της, μᾶς χαρίζει τήν πνευματική αὐτή περίοδο γιά νά ἔλθουμε σέ πνευματική περισυλλογή, σέ αὐτοσυγκέντρωση καί ἀνασυγκρότηση. Ὅλοι μας ἔχουμε βιοτικές μέριμνες καί καθημερινές ἀσχολίες, καί πολύ συχνά τά ὑλικοσωματικά θέματα μᾶς δημιουργοῦν μιά πνευματική νάρκη. Αὐτή ἡ νάρκη καί ἡ πνευματική ὑπνηλία, πρέπει νά ἀντιμετωπιστοῦν ἐγκαίρως, ἀλλιῶς θά φέρουν ψυχική ἀτονία, πνευματική θόλωση καί φθορά, ἕνα προθανάτιο στάδιο.
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου καί μάλιστα ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι στάδιο πνευματικῶν ἀγώνων, γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες μας, νά καλλιεργήσουμε ἀρετές, ὅπως ἡ ταπείνωση, ἡ ἀγάπη, ἡ ἐλεημοσύνη, νά εὐτρεπίσουμε τόν ἑαυτό μας, ὥστε ἕτοιμοι νά ἀνέλθουμε στόν φρικτό Γολγοθᾶ, νά φθάσουμε στόν Ζωοδόχο Τάφο τοῦ Κυρίου μας, τήν λαμπρή Κυριακή τῆς Ἀναστάσεως. Νά προσέλθουμε «ψυχαῖς καθαραῖς καί ἀρειπώτοις χείλεσι» στήν μυστική Τράπεζα, νά κοινωνήσουμε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον». Γιά νά τά ἐπιτύχουμε ὅμως ὅλα αὐτά, εἶναι ἀνάγκη νά συναισθανθοῦμε τώρα «τά πλήθη τῶν πεπραγμένων μας δεινῶν». Νά ἐννοήσουμε καί νά πιστέψουμε τήν ἀνάγκη τοῦ προσωπικοῦ μας καθαρισμοῦ, τῆς ἐξαγνίσεώς μας, διά τῆς μετανοίας καί τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως. Γι’ αὐτό, ἐφέτος, ἄς σπάσουμε τά δεσμά τοῦ ἐγωισμοῦ. Ἄς μιμηθοῦμε τήν ταπείνωση τοῦ Τελώνου, τήν συναίσθηση τοῦ Ἀσώτου Υἱοῦ τῆς Παραβολῆς, ἄς θελήσουμε νά ζήσουμε τόν πνευματικό πλοῦτο τοῦ Τριωδίου γιά νά φθάσουμε στή σωτήριο μετάνοια. Στή διάρκεια τοῦ Τριωδίου μᾶς προσφέρονται πλοῦτος, θησαυρός μηνυμάτων μετανοίας. Ἐκλεκτά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα ἀπό τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη, γλυκύτατοι, κατανυκτικοί ὕμνοι, ἱερές Ἀκολουθίες, ὅπως οἱ κατανυκτικοί Ἑσπερινοί, τό Μεγάλο Ἀπόδειπνο, ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, ἡ Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἀλλά καί ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος ὁδηγοῦν τίς καρδιές τῶν πιστῶν τέκνων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας στήν κατάνυξη, στήν ἀφύπνιση, στήν καλή ἀρχή τῆς μετανοίας. Κέντρο
τῆς περιόδου ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί διδαχή του ἡ δική του κραυγή, πού γίνεται καί δική μας παράκληση: «Κύριε, φώτισόν μου τό σκότος».
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ὡς, συνειδητά, πνευματικά παιδιά τῆς Ἐκκλησίας μας, ὀφείλουμε μέ εὐγνωμοσύνη νά δεχτοῦμε, νά γνωρίσουμε τήν εὐλογημένη αὐτή περίοδο καί νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι εἶναι περίοδος πνευματική, μιά περίοδος ἀνάνηψης, συναίσθησης, εἰλικρινοῦς μετανοίας καί ἀνακαίνισης. Εἶναι καιρός ἐγκρατείας, προσευχῆς, συνδιαλλαγῆς, συγχώρησης, συμφιλίωσης μέ ὅσους τυχόν ἔχουμε ψυχρανθεῖ. Μελετώντας προσεκτικά τό Τριώδιο, θά δοῦμε μέ πόση σοφία εἶναι ἁρμοσμένη ἡ ἀρχιτεκτονική τῆς πνευματικῆς οἰκοδομῆς καί τῆς βίωσής του. Δέν ὑπάρχει καλύτερος πνευματικός δρόμος γιά τόν πιστό, γιά νά φθάσει στόν ἄξιο ἑορτασμό τοῦ Σταυρώσιμου καί Ἀναστάσιμου Πάσχα καί νά ἀναγεννηθεῖ πνευματικά. Ὁ Ζωοδότης Κύριος, ὁ Ὁποῖος ἀνέβηκε γιά μᾶς ἑκουσίως στόν Σταυρό, εἶναι ἕτοιμος νά ἀνοίξει τά ματωμένα χέρια Του νά μᾶς δεχτεῖ.
Καλή μετάνοια αδελφοί μου!
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+Ὁ Νικαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς