«…Πάτερ Ἰωάννη Χρυσόστομε, πρέσβευε τῷ Λόγῳ
Χριστῷ τῷ Θεῷ σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν»
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Σήμερα, 13 Νοεμβρίου, ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾷ τή μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου. Σέ ὅλες τίς Θεῖες Λειτουργίες, πλήν τῶν δέκα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, τόν μνημονεύουμε ὡς δημιουργό τῆς ὁμώνυμης Λειτουργίας, ζητώντας τήν πρεσβεία του πρός τόν Κύριο, γιά μᾶς, γιά τίς οἰκογένειές μας, γιά τή χώρα μας, γιά ὅλους τούς κατατρεγμένους ἀνθρώπους στήν πορεία τῆς ἀνθρωπότητας.
Οἱ ἄμβωνες τῆς Ἀντιοχείας ἀρχικά καί τῆς Βασιλεύουσας στή συνέχεια, ἀντηχοῦν στούς αἰῶνες ἀπό τά κηρύγματα τοῦ Μεγάλου Ἐκκλησιαστικοῦ Πατέρα, τίς βαθυστόχαστες σκέψεις του, τίς λυτρωτικές συμβουλές του, τίς ἐλπίδες πού ἀναπτέρωνε. Ἰωάννης εἶναι τό ὄνομά του, ἀλλά ὁ λαός τόν κόσμησε μέ τό ἐπώνυμο “Χρυσόστομος”, “Χρυσορρόας“ κατά τούς ἱερούς Πατέρες, γιατί «χρυσός ἔρρεε ἐκ τῶν χειλέων του». Καί ὁ ὑμνογράφος πού τόν ἐγκωμιάζει σημειώνει, πολύ εὔστοχα: «Μέ χρυσᾶ λόγια καί διδαχές Θεόσδοτες, κοσμήσας τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἔχεις θησαυρίσει σέ Αὐτήν πλοῦτο πνευματικό, γι’ αὐτό σοῦ προσφέρει στή μνήμη σου στεφάνι ἀπό ἄνθη ἀμάραντα, Ἰωάννη Χρυσόστομε, πού εἶσαι πάγχρυσος ὄχι μόνο στή γλῶσσα ἀλλά καί στήν ψυχή» (Δοξαστικό τῶν Αἴνων).
Ὁ Ἅγιος γεννήθηκε στήν Ἀντιόχεια καί ἔχασε νωρίς τόν πατέρα του. Ἡ μητέρα του ἁγία Ἀνθοῦσα ἀφοσιώθηκε στόν γιό της, ὁ ὁποῖος σπούδασε ἐπιτυχῶς, ὄντας εὐφυής καί μεθοδικός. Ἐργάστηκε κατόπιν ὡς δικαστικός ῥήτορας. Στή συνέχεια μόνασε καί μελέτησε ἐντατικά. Μετά τόν θάνατο τῆς μητέρας του, μοίρασε τήν περιουσία του στούς φτωχούς καί ἀσκήτευσε σέ σπήλαιο πλάι σέ Μοναστήρι. Τό 380 μ.Χ. χειροτονήθηκε διάκονος καί τό 386 Πρεσβύτερος.
Ἱερουργεῖ καί ποιμαίνει, διδάσκοντας καί ἐλεώντας, ἐνῶ κατηχεῖ καί κηρύττει στούς πιστούς. Ἡ φήμη του ἔφτασε ὥς τήν Κωνσταντινούπολη. Ἔτσι ὅταν χήρευσε ὁ Θρόνος τῆς Βασιλεύουσας, κλήθηκε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης νά τόν ἀναλάβει. Λόγῳ λαϊκῆς ἀντίδρασης, τοῦ ἔγινε ἀπαγωγή, καί τό 398 μ.Χ. ἐνθρονίζεται ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.
Τήν δράση του ὡς Ἱερέας στήν Ἀντιόχεια συνεχίζει τώρα σέ μεγαλύτερη κλίμακα, στήν Βασιλεύουσα. Αὐτό ἐνόχλησε κάποιους, ἰδίως τή Βασίλισσα Εὐδοξία. Τοῦ ἀφαιρεῖται τό Πατριαρχικό ἀξίωμα καί ἐξορίζεται ἀπό τήν Πόλη. Γρήγορα ὅμως ἀποκαλύφτηκαν οἱ ῥαδιουργίες κατά τοῦ Ἁγίου καί ὁ Αὐτοκράτορας τόν καλεῖ νά ἐπιστρέψει. Ὡστόσο, μένει πιστός στίς ἀξίες του καί πολύ σύντομα ἡ Εὐδοξία ἀνανεώνει τό μένος της ἐναντίον του. Γιά δεύτερη φορά παίρνει τόν δρόμο τῆς ἐξορίας πρός τήν Κουκουσό. Βαδίζοντας πρός τόν τόπο τῆς ἐξορίας του, συνεχίζει τήν Ἱεραποστολή του, γράφοντας ἐπιστολές, ἰδίως στήν Ὀλυμπιάδα, οἱ ὁποῖες ἀναπαράγονταν καί διανέμονταν στούς πιστούς. Στήν ὑπόδειξη πολλῶν νά μεθοδεύσει τήν ἐπιστροφή του, ἀφοῦ τό σύνολο τοῦ λαοῦ τόν ὑπεραγαποῦσε καί ἐπιπλέον ὁ Πάπας Ἰννοκέντιος Α΄(401-417) τόν ὑποστήριζε μέ θέρμη, ἀντέτασσε τό ἐκκλησιαστικό του φρόνημα «τήν ἁμαρτία ἀπό τόν διχασμό τοῦ λαοῦ δέν μπορεῖ νά ἐξαλείψει ούτε τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου». Βαδίζοντας συνεχῶς πρός ἄλλο τόπο ἐξορίας, ἔλαβε τό μήνυμα τοῦ Οὐρανοῦ γιά τό μαρτυρικό καί ὁσιακό τέλος του. Ἔτσι ἄφησε τήν τελευταία του πνοή στήν Πιτυοῦντα τοῦ Πόντου. Ἦταν μόλις 60 ἐτῶν, ἐκείνη τήν 14η Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 407. Λόγῳ τῆς ἑορτῆς τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἡ Ἐκκλησία μετέθεσε τή μνήμη του στίς 13 Νοεμβρίου.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος μᾶς ἄφησε πλῆθος ὁμιλιῶν, ἐπιστολῶν καί ἐργασιῶν, πού ἀποτελοῦν θησαυρούς γιά τήν Ἐκκλησία καί τή Θεολογία. Ἀνά τούς αἰῶνες ὅλοι οἱ μελετητές θά καταφεύγουν στίς εὐφυεῖς σκέψεις του, ὅπως παρατίθενται στά ὀγκώδη συγγράμματά του ἤ διασώζονται ἀπό ἄλλους ἐκκλησιαστικούς Πατέρες. Ἀπό τίς διδαχές του ἑστιάζουμε τή σκέψη στίς ἀκόλουθες: «Εἶσαι ἰδιοκτήτης ἑνός μόνο πράγματος, τῆς εὐσεβείας. Αὐτήν οὔτε ὁ θάνατος δέν μπορεῖ νά σοῦ τήν ἀφαιρέσει». Στηρίζει τήν οἰκογένεια: «Ὅπου εἶναι δεμένοι οἱ σύζυγοι καί τά παιδιά, ἀνάμεσά τους εἶναι ὁ Χριστός». Διακηρύσσει ὅτι ἡ Βίβλος εἶναι κορυφαῖο καί σωτηριῶδες ἀνάγνωσμα: «Ἡ ἀνάγνωση τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀνοίγει τόν Οὐρανό∙ εἶναι γκρεμός καί βάραθρο ἡ ἄγνοιά της». Τέλος, γοητεύει καί χαλυβδώνει ὁ ὕμνος του στήν Ἐκκλησία: «Ὅταν πολεμᾶται νικᾷ, ὅταν ὑπονομεύεται ἰσχυροποιεῖται, ὅταν ὑβρίζεται γίνεται λαμπρότερη. Τραυματίζεται ἀλλά δέν πέφτει, κλυδωνίζεται ἀλλά ποτέ δέν καταποντίζεται». Ἄς ἔχουμε τήν εὐχή του, καί ἄς μιμούμεθα τήν πίστη του.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ὁ Νικαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς