Η εορτή της Μεταμορφώσεως απαντά στα μεγάλα ερωτήματα του ανθρώπου, όπως ποιός είναι ο προορισμός του, ποιός είναι ο στόχος της ζωής του, αν υπάρχει άλλη ζωή, αν η ζωή συνεχίζεται μετά τον θάνατο και πως θα είναι αυτή. Μας δείχνει εμφανώς ότι ο άνθρωπος πλάστηκε κατ’ εικόνα Θεού και ότι έχει έναν ουράνιο προορισμό: «ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει…ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Φιλ. 3,20 και Εβρ. 13,14-15).
Έτσι, ο άνθρωπος δεν είναι μικρός και ασήμαντος, δεν είναι πρόσκαιρος κάτοικος της γης, δεν είναι μονάδα μετρήσεως όπως τον θέλουν οι ισχυροί αλλά και όσοι βρίσκονται μακριά από το φως του προσώπου του Χριστού· είναι εικόνα του Θεού, είναι αιώνιος αφού διαθέτει αθάνατη ψυχή και θα φανερωθεί ένδοξος μέσα στην κοινωνία των Αγίων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Σωτήρος Χριστού.
Είναι αποκαλυπτικός στο σημείο αυτό ο Απόστολος Παύλος: «όταν ο Χριστός φανερωθή, η ζωή ημών, τότε και υμείς συν αυτώ φανερωθήσεσθε εν δόξη» (Κολ. 3,4). Και, όπως τα ιμάτια του Χριστού έγιναν στίλβοντα ως το φως (Μρκ. 9,3), ομοίως και οι πιστεύσαντες και βαπτισθέντες στο όνομα Του και «οι εγγίζοντες αυτόν» (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο.π., ΕΠΕ 10,388) θα λάμψουν με το φως της θεϊκής δόξης. Έτσι, «ο Θεός θα ίσταται εν μέσω Θεών» (Τροπάριο θ’ ωδής δευτέρου Κανόνος Μεταμορφώσεως). Είναι αποκαλυπτικός στο σημείο αυτό ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Λαμπρύνθηκαν λοιπόν με το ίδιο φως και το προσκυνητό εκείνο σώμα του Χριστού και τα ενδύματα, αλλ’ όχι εξίσου· γιατί το πρόσωπο αυτού έλαμψε ως ο ήλιος, ενώ τα ενδύματα επειδή εγγίζανε το σώμα εκείνου έγιναν φωτεινά, και με αυτά έδειξε ποιές είναι οι στολές της δόξας τις οποίες θα φορέσουν κατά τον μέλλοντα αιώντα αυτοί που εγγίζουν τον Θεό και ποιά τα ενδύματα της αναμαρτησίας, τα οποία αφού απέβαλε ο Αδάμ εξαιτίας της παράβασης, φαινόταν γυμνός και αισθανόταν ντροπή» (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο.π., ΕΠΕ 10,389).
Αυτό ακριβώς πρέπει να είναι και το έργο ημών των ποιμένων και συγχρόνως ο στόχος. Η θέωση δεν πρέπει να είναι πολυτέλεια για τη χριστιανική ζωή, αλλά ο βαθύτερος σκοπός. Άλλωστε τα Μυστήρια της Εκκλησίας και η άσκηση αποβλέπουν σ’ αυτήν την κατάσταση. Όταν απομονωθούν, τότε ειδωλοποιούνται.
Αυτή η εορτή δεν είναι μόνο μια θεοφάνεια τριαδική: ο Υιός το κέντρο της ιστορίας, Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, εκπρόσωποι οι Προφήτες και οι Απόστολοι, το Πνεύμα το Άγιον εν είδει νεφέλης και ο Πατήρ λαλών την υιότητα του Υιού. Μας δείχνει αυτή η δεσποτική εορτή και κάτι πολύ μεγάλο. Μας φανερώνει ποιά είναι η Εκκλησία και ποιός ο σκοπός της. Στην Εκκλησία ανήκουν οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι θεούμενοι και όλοι όσοι αγωνίζονται να βρίσκονται στην ίδια προοπτική.
Φαίνεται ακόμη σ’ αυτήν την εορτή ποιός είναι ο βαθύτερος και ουσιαστικώτερος σκοπός της Εκκλησίας· και αυτός είναι να οδηγήσει τον άνθρωπο στην θέωση, που είναι η όραση του ακτίστου φωτός. Έτσι δικαιολογείται γιατί αυτή η εορτή είναι ιδιαίτερα προσφιλής στους Μοναχούς. Έτσι δικαιολογείται πώς σε μεγάλα μοναστικά κέντρα (Σινά, Άγιον Όρος, στην κορυφή του Άθωνα, στα Μετέωρα) τα Καθολικά τους τιμώνται σ’ αυτό το μεγάλο γεγονός.
Δικαιολογούνται οι αγώνες του μεγάλου ησυχαστού αγιορείτου Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και των κολλυβάδων. Ερμηνεύεται πώς στην Πρώτη Ώρα διαβάζεται το Κοντάκιο της Μεταμορφώσεως. Ακόμη, πόσο μεγάλη σημασία δίνουν οι πατέρες στην μονολόγιστη ευχή που περικλείει ωκεανούς θεολογίας και που η μέθοδος αυτή διδάσκεται και παραλαμβάνεται. Αυτό ακριβώς πρέπει να είναι και το έργο ημών των ποιμένων και συγχρόνως ο στόχος. Η θέωση δεν πρέπει να είναι πολυτέλεια για τη χριστιανική ζωή, αλλά ο βαθύτερος σκοπός. Άλλωστε τα Μυστήρια της Εκκλησίας και η άσκηση αποβλέπουν σ’ αυτήν την κατάσταση. Όταν απομονωθούν, τότε ειδωλοποιούνται.
Αυτόν τον σκοπό και τον στόχο της Εκκλησίας τον βλέπουμε ανάγλυφα στο γεγονός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Ο Χριστός κατεβάζει τους Μαθητές στον κόσμο, στην ανθρώπινη κοινωνία, με το φως του Θαβώρ στην καρδιά τους, με την εμπειρία και την βεβαιότητα της θεώσεως. Και, ενώ προ του Σταυρού οι Απόστολοι είδαν αυτό το φως για μια στιγμή και έπειτα καλύφθηκαν υπό την νεφέλη για να μυηθούν στο μυστήριο του Θεού, τώρα, μετά τον Σταυρό, ζώντας στον αγώνα της προσευχής, ο άνθρωπος μπορεί να γίνει όλος φως, όλος οφθαλμός, όλος δόξα, όλος πρόσωπο εν Αγίω Πνεύματι (Μεταμόρφωση, εκδ. Ακρίτας, 1984, σ. 152).
Αυτό ακριβώς κάνουν και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, αφού η Εκκλησία έχει σαν σκοπό να μεταμορφώσει τον κόσμο, τον άνθρωπο, την κοινωνία, να αποκαταστήσει τον άνθρωπο σε φίλο Θεού, δοξασμένο από το φως Του και την κοινωνία σε εκκλησία – χώρο της Θείας Βασιλείας.
Γι’ αυτό και η προτροπή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά είναι χαρακτηριστική για τον καθένα μας, σήμερα ιδιαιτέρως, στην εποχή αυτή της αμαρτίας και της αποστασίας: η θεραπεία από τα πάθη, ο φωτισμός και εν συνεχεία η θέα του προσώπου του Χριστού. «Ας βλέπουμε λοιπόν με τους εσωτερικούς οφθαλμούς το μεγάλο αυτό θέαμα, τη φύση μας που ζει στους αιώνες μαζί με το άυλο πυρ της θεότητας και, αφού αποβάλλουμε τους δερμάτινους χιτώνες τους οποίους έχουμε φορέσει εξαιτίας της παραβάσεως, τα γήινα δηλαδή και σαρκικά φρονήματα, ας σταθούμε σε αγία γη, αποδεικνύοντας ο καθένας αγία τη γη του με την αρετή και την προς τον Θεό ανάταση, ώστε να αποκτήσουμε παρρησία καθώς επιδημεί ο Θεός μέσα σε φως, και τρέχοντας κοντά του να φωτισθούμε και φωτιζόμενοι να ζήσουμε μαζί του αιώνια προς δόξα της τρισήλιας και μοναρχικώτατης λαμπρότητας, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο» (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο.π., ΕΠΕ 10,405-407).