«Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται,Οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε…»
(Τροπάριον τῶν Αἴνων)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
“Οἱ τά πάντα καλῶς διαταξάμενοι Πατέρες”, στοχεύοντες στήν ὠφέλεια καί στήν πνευματική προκοπή τῶν πιστῶν, ὅρισαν ὡς σημεῖο ἀναφορᾶς γιά τόν ἐτήσιο λειτουργικό χρόνο γιά μέν τόν σταθερό λειτουργικό κύκλο, τά Χριστούγεννα, γιά δέ τόν κινητό κύκλο, τό Πάσχα. Ἔτσι, λοιπόν, μέ τήν σημερινή Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου εἰσερχόμαστε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, στόν Πασχάλιο κύκλο.
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου συνιστᾷ προπαρασκευαστικό στάδιο γιά τό Πάσχα, πού εἶναι «ἑορτῶν ἑορτή καί πανήγυρις πανηγύρεων». Εἶναι τό στάδιο τοῦ ἔντονου πνευματικοῦ ἀγῶνα. Ὅπως στούς κοσμικούς ἀγῶνες δέν ἀθλοῦνται ὅλοι, ἔτσι καί στούς πνευματικούς, εἰσέρχονται οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι. Τίποτε δέν γίνεται ἀπότομα. Ἡ ἀρχή εἶναι ἐλαστική καί ὅλα ἐξελίσσονται βαθμιαῖα. Ἡ ἀρχαία σοφία θέλει τήν ἀρχή νά εἶναι τό ἥμισυ τοῦ παντός. Σύμφωνα με τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή «ἀρχή πάντων τῶν παθῶν εἶναι ἡ φιλαυτία, τέλος δέ ἡ ὑπερηφάνεια». Κάπως ἔτσι πρέπει νά ξεκινήσουμε, μέ τήν ταπείνωση, ὅπως ἔπραξε καί ὁ Τελώνης τῆς παραβολῆς. Ἀκολουθεῖ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὅπως φάνηκε στήν περίπτωση τοῦ Ἀσώτου Υἱοῦ. Τό ὅτι ἡ ζωή μας θά τεθεῖ ὑπό ἔλεγχο μᾶς τό δηλώνει ἡ Κυριακή τῆς Ἀποκριᾶς μέ τήν Μέλλουσα Κρίση. Καί ἡ Κυριακή τῆς Τυρινῆς ὑπενθυμίζει τήν ἔξωση τῶν Πρωτοπλάστων.
Ἐφεξῆς ἐντείνεται ὁ ἀγώνας μέ ἐπικουρικό ὅπλο τή νηστεία, πού ἔχει ὑλική καί πνευματική διάσταση. Τήν Α΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν τιμᾶται ἡ Ὀρθοδοξία μας, σέ συσχετισμό μέ τήν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Ἡ Β΄ Κυριακή εἶναι ἀφιερωμένη σέ μιά μεγάλη πατερική μορφή τῆς 2ης χιλιετίας τῆς ἱστορικῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας μας: τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, τόν δεόμενο ἱκετευτικῶς: “Κύριε, φώτισόν μου τό σκότος”. Τήν Γ΄ Κυριακή προσκυνοῦμε τόν Τίμιο Σταυρό. Εἶναι, ὁ «τῆς ἐγέρσεως Χριστοῦ τάς αὐγάς φωτοβολῶν» (ἱερός Χρυσόστομος). Χωρίς Σταυρό δέν εἶναι ἐφικτή ἡ Ἀνάσταση. Αὐτό ἴσχυσε γιά τόν Κύριο καί μᾶς ἀφορᾷ ὅλους. Ἡ Δ΄ Κυριακή εἶναι ἀφιερωμένη στόν μεγάλο ἀσκητή τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν ἅγιο Ἰωάννη, τόν συγγραφέα τῆς «Κλίμακας», ἕνα κείμενο, ἄριστο βοήθημα πνευματικοῦ ἀγῶνα. Ἡ Ε΄ Κυριακή εἶναι ἀφιερωμένη στήν ὁσία Μαρία τήν Αὐγυπτία, τήν πρώην ἁμαρτωλή, ἀλλά μετανοημένη. Ἡ περίπτωσή της μᾶς διδάσκει πώς ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ὁ χῶρος τῶν ἀναμάρτητων, ἀφοῦ τέτοιοι δέν ὑπάρχουν στή γῆ, ἀκόμη καί ἄν ζήσουν μονάχα μία ἡμέρα, ὅπως ἐξάγεται ἀπό τήν ἑτοιμασία λιθοβολισμοῦ τῆς μοιχαλίδας τοῦ Εὐαγγελίου (Ἰω. 8. 7). «τὶς γάρ καθαρὸς ἔσται ἀπὸ ῥύπου; Ἀλλ’ οὐθεὶς, ἐὰν καὶ μία ἡμέρα ὁ βίος αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἰώβ ιδ ́, 4 – 5). Ἀκόμη καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀνακατευτεῖ μέ τή λάσπη τῆς ἁμαρτίας, ἀκόμη καί ἄν καταντήσει στάχτη τήν ὕπαρξή του, πάντα ὁ Πανάγαθος Θεός ἀφήνει μιά σπίθα στό βάθος τῆς ψυχῆς του, ἱκανή νά πυρακτώσει τήν ὕπαρξη καί νά δώσει μέσα ἀπό ἕνα ἁμαρτωλό τοῦ κόσμου τόν ἅγιο τοῦ Θεοῦ.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νά μετάσχουμε ὅλοι στό πνευματικό στάδιο τοῦ Τριωδίου, νά ἐντείνουμε τόν ἀγῶνα μας. Θά καταβάλλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια, μέ ἰσχυρά ὅπλα τήν προσευχή, τή νηστεία καί τήν ἐλεημοσύνη. Θά ἀποβάλλουμε ὅσα γήινα μποροῦμε, θά ἀποφύγουμε τίς ἁμαρτίες καί θά προχωρήσουμε. Ὁ Ὀδυσσέας, διαισθανόμενος τήν ἀδυναμία του νά ἀντιμετωπίσει τίς Σειρῆνες, ζήτησε νά τόν δέσουν οἱ σύντροφοί του. Τά δικά μας “δεσμά” πρός ἀντιμετώπιση τῶν πειρασμῶν εἶναι ἡ νηστεία, ἡ σιωπή, ἡ στέρηση, ἡ πολυειδής ἐγκράτεια. Προφανῶς καί δέν εἶναι εὔκολη ὑπόθεση, δεδομένου ὅτι ὁ Διάβολος ἀκονίζει τώρα περισσότερο τά βέλη του. Ὅμως ἔχουμε ἰσχυρό σύμμαχο τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἀγαπᾷ καί θέλει τή σωτηρία μας. Νά ἀκολουθήσουμε πιστά τά μηνύματα τῆς εὐλογημένης αὐτῆς περιόδου. Οἱ Ἑσπερινοί, τά Ἀπόδειπνα, οἱ Προηγιασμένες Θεῖες Λειτουργίες, οἱ Χαιρετισμοί στήν Παναγία, ἄς γίνουν ἐφαλτήρια πνευματικῆς ἀνόδου, ὥστε ὅλοι μαζί, χαρούμενοι καί αἰσιόδοξοι νά φτάσουμε στήν Ἁγία Ἀνάσταση, Ἀμήν.
Καλή Σαρακοστή
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Νικαίας Ἀλέξιος