Η υπομονή είναι η ηθική δύναμη που κατευνάζει τα θλιβερά συναισθήματα, τα οποία αναπτύσσονται στην καρδιά του ανθρώπου και καταπραΰνει τους πόνους που προκαλούν τα βάσανα.
Η υπομονή είναι αρετή, αφού υπάρχει ως καρπός της ελπίδας προς τον Θεό. Η θλίψη οδηγεί στην υπομονή, η υπομονή στον δοκιμασμένο χαρακτήρα, ο δε δοκιμασμένος χαρακτήρας στην ελπίδα. Κι η ελπίδα τελικά δεν απογοητεύει. Η υπομονή είναι η πρώτη των αρετών, διότι μ’ αυτή επιβραβεύεται η σωτηρία. «Ο δε υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται» (Μτ. ι΄ 22). Στην υπομονή βρίσκεται η σωτηρία των ψυχών. Ο Χρυσόστομος λέει τα εξής για την υπομονή: «Η υπομονή είναι η ρίζα όλων των αγαθών, μητέρα της ευσέβειας, κλάδος της ευφροσύνης, καρπός αμάραντος, πύργος ακαταμάχητος, λιμάνι που δεν ταράζεται από τις τρικυμίες». Και αμέσως: «Τίποτα δεν είναι ισάξιο της υπομονής, αλλά αυτή υπάρχει βασίλισσα των αρετών, θεμέλιο των κατορθωμάτων, λιμάνι ακύμαντο, ειρήνη μέσα στον πόλεμο, γαλήνη στον κλυδωνισμό, ασφάλεια στις εχθρικές επιβουλές. Αυτόν που την κατέκτησε, τον έκανε στερεότερο και από το διαμάντι. Αυτή ούτε όπλα επιθετικά, ούτε παραταγμένα στρατόπεδα, ούτε μηχανές που κινούνται εναντίον της, ούτε τόξα, ούτε δόρατα, ούτε αυτό το στρατόπεδο των δαιμόνων, ούτε οι φοβερές φάλαγγες των εχθρικών δυνάμεων, ούτε αυτός ο Διάβολος με όλη του την παραταγμένη στρατιά και δολιότητα, μπορούν να παραβλάψουν». Και αμέσως: «Βασίλισσα των αγαθών είναι η υπομονή και κορωνίδα των στεφάνων».
Το όνομα της υπομονής είναι όνομα πολλών ιδρώτων και πολλής καρτερίας
Ο δε Κύριλλος της Αλεξανδρείας προσθέτει: «Η υπομονή είναι πρόξενος και προάγγελος κάθε αγαθού σε μας· ο δρόμος για την προκοπή· τροφός της ελπίδας στον αιώνα τον μέλλοντα».
Η υπομονή διδάσκει να υπομένουμε με γενναιότητα τα παθήματα· αποβαίνει γύμνασμα φιλοσοφίας και διδάσκαλος της αρετής.
Το όνομα της υπομονής είναι όνομα πολλών ιδρώτων και πολλής καρτερίας.
Απόσπασμα από το βιβλίο: « Το γνώθι σαυτόν – κείμενα αυτογνωσίας» – Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, Εκδόσεις Άθως, Σεπτέμβριος 2014, σελ. 115-116