Ο Χριστιανός θα πρέπει να θυμάται κάθε μέρα και πολλές φορές την ημέρα ότι θα αντιμετωπίσει αργά ή γρήγορα το θάνατο. Ακόμη σε κάποιο στάδιο της πνευματικής ανόδου του θα πρέπει να αποκτήσει αδιάλειπτη μνήμη θανάτου.
Ο νους μας έχει τόσο πολύ αμαυρωθεί από την πτώση, ώστε αν δεν βιάσουμε τον εαυτό μας να θυμάται το θάνατο, μπορεί εντελώς να τον ξεχάσει. Όταν δε ξεχάσουμε το θάνατο, τότε αρχίζουμε να ζούμε στη γη σαν να είμαστε αθάνατοι και ξοδεύουμε όλη μας την ενεργητικότητα στον κόσμο χωρίς καθόλου να απασχολεί τον εαυτό μας ούτε η φοβερή μετάβαση στην αιωνιότητα αλλά ούτε και η τύχη μας στην αιωνιότητα. Τότε χωρίς ντροπή πεισματικά καταπατούμε τις εντολές του Χριστού. Τότε διαπράττουμε τις χειρότερες αμαρτίες και εγκαταλείπουμε όχι μόνο την αδιάλειπτη προσευχή αλλά και τις τακτές προσευχές. Αρχίζουμε μάλιστα να περιφρονούμε αυτή την αναγκαία και απαραίτητη εργασία σαν να ήταν μια δραστηριότητα μικρής σημασίας που δεν πολυχρειάζεται. Ξεχνώντας το φυσικό θάνατο, πεθαίνουμε ένα πνευματικό θάνατο.
Από την άλλη αυτός που θυμάται συχνά το σωματικό θάνατο, ανασταίνεται εκ νεκρών ψυχικά. Ζει στη γη σαν ένας ξένος σ’ ένα πανδοχείο ή σαν φυλακισμένος στο κελί του που συνεχώς περιμένει τη στιγμή που θα τον φωνάξουν για δίκη ή εκτέλεση. Μπροστά στα μάτια του οι πόρτες της αιωνιότητας είναι πάντα ανοικτές. Συνεχώς κοιτάζει σ’ εκείνη την κατεύθυνση με πνευματική ανησυχία και σκέψη. Είναι αδιάκοπα απασχολημένος με το να σκέφτεται τι θα τον δικαιώσει μπροστά στη φοβερή κρίση του Χριστού και ποιά θα είναι τότε η καταδικαστική γ’ αυτόν απόφαση.
Αυτή η καταδίκη θα αποφασίσει την τύχη ενός προσώπου για ολόκληρη την αιωνιότητα. Καμιά γήινη ομορφιά καμιά γήινη απόλαυση δεν αποσπά την προσοχή ή την αγάπη του. Δεν κατακρίνει κανένα διότι θυμάται πως στην τελική Κρίση του Θεού μια τέτοια κρίση θα μεταβιβαστεί πάνω του. Συγχωρεί τους πάντες και τα πάντα ούτως ώστε και ο ίδιος να πάρει συγχώρεση και να κληρονομήσει σωτηρία. Είναι μ’ όλους ταπεινός και μ’ όλους ευσπλαχνικός ούτως ώστε και ο ίδιος να ελεηθεί και να γίνει αποδεκτός.
Τί σημασία μπορεί να έχει η αρετή μας στην κρίση του Θεού; Τί αξία μπορεί να έχει η αρετή μας στα μάτια του Θεού στα οποία ακόμη και ο ουρανός φαίνεται μολυσμένος;
Καλωσορίζει και αγκαλιάζει με χαρά κάθε ανησυχία σαν επίγειο αντίτιμο για τις αμαρτίες του που τον απελευθερώνει από του να το πληρώσει στην αιωνιότητα. Αν του έλθει η σκέψη να είναι περήφανος για την αρετή του, η μνήμη θανάτου έρχεται αμέσως ενάντια σ’ αύτη τη σκέψη του, ντροπιάζει και ξεσκεπάζει την ανοησία και διώχνει τη σκέψη αυτή μακρυά. Τί σημασία μπορεί να έχει η αρετή μας στην κρίση του Θεού; Τί αξία μπορεί να έχει η αρετή μας στα μάτια του Θεού στα οποία ακόμη και ο ουρανός φαίνεται μολυσμένος; Θα πρέπει να θυμίζεις και να ξαναθυμίζεις τον εαυτό σου: «Θα πεθάνω, θα πεθάνω σίγουρα! Οι γονείς μου και οι προγονοί μου πέθαναν. Κανένα ανθρώπινο ον δεν έμεινε για πάντα πάνω στη γη. Και η μοίρα που νίκησε τους πάντες με περιμένει και μένα!»
Μη σπαταλάς το χρόνο, που μας δόθηκε για μετάνοια. Μη στρέφεις τα μάτια σου πάνω στη γη στην οποία είσαι ένας προσωρινός ηθοποιός, πάνω στην οποία είσαι εξόριστος, πάνω στην οποία με το έλεος του Θεού σου δίνεται η ευκαιρία να αλλάξεις τον κακό εαυτό σου και να προσφέρεις μετάνοια για την αποφυγή της αιώνιας φυλακίσεως και βασάνων της κολάσεως. Χρησιμοποίησε το σύντομο χρονικό διάστημα της αποδημίας σου στη γη για να εξασφαλίσεις ένα ειρηνικό λιμάνι, ένα ευλογημένο καταφύγιο στην αιωνιότητα. Να ικετεύεις για τα αιώνια αγαθά με το να μην προσκολλάσαι σε κανένα προσωρινό αγαθό, με το να απαρνείσαι κάθε τι το σαρκικό και «φυσικό» στα πλαίσια της πεπτωκυΐας φύσεώς μας. Να δεηθείς με την τήρηση των εντολών του Χριστού.
Με την ειλικρινή μετάνοια για τις αμαρτίες που διέπραξες. Με τις ευχαριστίες και δοξολογίες στον Θεό για όλες τις δοκιμασίες, που στάλησαν σε σένα. Με τις πολλές προσευχές και την ψαλμωδία. Να κάνεις δέηση με την προσευχή του Ιησού και συνδύασέ την με τη μνήμη θανάτου.
Αυτές οι δύο δραστηριότητες, η προσευχή του Ιησού και η μνήμη θανάτου – εύκολα ενώνονται σε μία. Από την προσευχή προέρχεται μια ζωηρή θύμηση του θανάτου σαν να ήταν μια πρόγευσή της και από αυτή την πρόγευση του θανάτου η ίδια η προσευχή ενδυναμώνεται πιο πολύ. Είναι απαραίτητο για ένα Χριστιανό να θυμάται το θάνατο. Αυτή η μνήμη είναι απαραίτητη για την πνευματική ζωή.