Τά πλήθη τῶν πεπραγμένων μοὶ δεινῶν, ἐννοῶν ὁ τάλας, τρέμω τὴν φοβερὰν ἡμέραν τῆς κρίσεως…»
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Τό τμῆμα τοῦ ἐτήσιου λειτουργικοῦ χρόνου, ἀπό τῆς Κυριακῆς τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου μέχρι τό Μ. Σάββατο ὀνομάζεται Τ ρ ι ώ δ ι ο. Ἡ ὀνομασία αὐτή ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι τό λειτουργικό βιβλίο τῆς περιόδου ἔχει στούς Κανόνες τῆς ἡμέρας τρεῖς ὠδές, ἀντί τῶν συνήθων ἐννέα. Ὡστόσο, οἱ ἱερές Ἀκολουθίες δέν μειώνονται σέ διάρκεια, λόγῳ καί τῆς μεγαλύτερης χρήσης τοῦ Ψαλτηρίου.
Τό Τριώδιο μᾶς προσφέρει μιά ὑμνογραφική πανδαισία, ἡ ὁποία μπορεῖ νά μᾶς ὁδηγήσει κοντά στόν Θεό, ἐφόσον βέβαια ἐναρμονίζουμε τή ζωή μας μέ τά σωτηριώδη μηνύματα τῶν ὕμνων καί τῶν ψαλμῶν. Ἄλλωστε ὁ ἱερός ὑμνωδός ἐπισημαίνει τόν σοβαρό κίνδυνο, νά ψάλλουμε μέ τή δική μας γλῶσσα ἄσματα κατανυκτικά καί τήν ἴδια στιγμή ὁ λογισμός νά εἶναι ἀλλοῦ (Κατανυκτικό τοῦ γ΄ ἤχου).
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου μοιάζει μέ κλίμακα, καί ἐμεῖς ἀνεβαίνουμε μέ προσοχή τό κάθε σκαλοπάτι, δεδομένων τῶν πολλῶν πειρασμῶν πού μᾶς ἀναμένουν, νά μᾶς γκρεμίσουν. Κρούει πάντα τόν κώδωνα τοῦ κινδύνου ἡ παράσταση τῆς Κλίμακας πού ὁδηγεῖ στόν Οὐρανό. Σέ κάθε σκαλοπάτι καί δυσκολία καί οἱ ἀνασφάλειες ἐντείνονται ἴσαμε τό τελευταῖο σκαλί, μιά ἀνάσα πρίν τήν εἴσοδό μας στόν Παράδεισο.
Ἡ πρώτη καί σημαντικότερη δυσκολία ἀνάβασης εἶναι τό ΕΓΩ μας. Ὁ ἐγωισμός τροφοδοτεῖ τίς πράξεις μας ἐκεῖνες, πού εἶναι ἀντίθετες μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μέ τόν ἑαυτό μας πρέπει νά παλέψουμε, νά νιώσουμε τή μικρότητά μας καί νά τήν ἁπλώσουμε στήν ἀπεραντοσύνη τῆς θείας ἀγάπης. Ὁ τυπολάτρης καί ἀλαζόνας Φαρισαῖος παρουσιάστηκε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μέ ἀπαιτήσεις, ζητῶντας τήν ἀνταμοιβή του γιά ὅσα νόμιζε ὅτι πρόσφερε στήν κοινωνία.
Ὁ ἀσήμαντος Τελώνης ἀναγνωρίζει τή μικρότητά του, δέν εἶχε τήν αἴσθηση προσφορᾶς, ἀλλά ἀναλογιζόταν τά πολλά του ἐλλείμματα καί τά περισσότερα λάθη του. Εἶναι σκυμμένος καί ψιθυρίζει διακριτικά: «Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Ζητάει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ μονάχα καί ὁ Θεός τόν ἀνταμείβει, ὅπως κάνει καί μέ τόν κάθε ταπεινό ἄνθρωπο.
Μέ αὐτούς τούς πρωταγωνιστές, τῆς ἀπωλείας καί τῆς σωτηρίας, μᾶς εἰσάγει στό Τριώδιο ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία. Δέν προβάλλει ἀοριστίες καί φληναφήματα, δέν ἐξικνεῖται σέ φιλοσοφικές ἀναβάσεις, ἀκατάληπτες στούς πολλούς καί δυσπρόσιτες στούς ἁπλούς πιστούς. Μᾶς προσφέρει δυό συγκεκριμένα πρότυπα, τόν ἕνα γιά τήν ἀποφυγή, τόν ἄλλο γιά τή μίμηση καί μᾶς καλεῖ, μέ πνεῦμα ἐλευθερίας, νά διαλέξουμε. Ὑπόψη ὁ λόγος ἑνός Ρώσου στοχαστοῦ: Τό «ἐμεῖς» προέρχεται ἀπό τόν Θεό, τό «ἐγώ» ἀπό τόν διάβολο» (Γιεβγιένι Ζαμυάτιν, 1884-1937). Καί ὑπερέχει πάντα ὁ ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: 525-600 μ.Χ. : «Ἀγάπη καί ταπείνωσις ἱερά σύζευξις. Ἡ μέν γάρ ὑψοῖ, ἡ δέ τούς ὑψωθέντας κρατοῦσα οὐδέποτε πίπτει».
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου εἶναι μία θαυμάσια εὐκαιρία ἑτοιμασίας καί ψυχικῆς ἀνάτασης. Ἄς ἀξιοποιήσουμε τίς πολλές λειτουργικές εὐκαιρίες, ἄς νηστεύσουμε ὅσοι μποροῦμε, ἄς ἐξομολογηθοῦμε μέ εἰλικρίνεια καί ἄς σταυρώσουμε τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες μας, ὥστε νά μπορέσουμε νά ἐλπίζουμε στήν Ἀνάσταση. Βέβαια, οἱ κοσμικές σειρῆνες εἶναι πολλές καί μεῖς εἴμαστε ἀδύναμοι. Ὡστόσο, εἶναι Παντοδύναμος ὁ Θεός πού μᾶς καλεῖ καί μᾶς στηρίζει. Σέ Ἐκεῖνον ἄς γονατίσουμε, σάν ἄλλοι τελῶνες, καί ἄς προσφέρουμε ἕνα δάκρυ μετανοίας καί μία ὑπόσχεση ἀνόρθωσης καί συνετῆς πορείας, γιά μᾶς, γιά τά παιδιά μας, γιά τήν κοινωνία. Ἄς ἀτενίσουμε μέ ἐμπιστοσύνη τόν Κύριο καί ἄς ἀναλογιστοῦμε τήν φοβερά ἡμέρα τῆς κρίσεως, συμπληρώνοντας μαζί μέ τόν ὑμνωδό: «…ἀλλὰ θαρρῶν εἰς τὸ ἔλεος τῆς εὐσπλαγχνίας σου, ὡς ὁ Δαυὶδ βοῶ σοί. Ἐλέησόν με ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα σου ἔλεος».
Καλή Σαρακοστή, μέ προσευχή καί κατάνυξη.
Μετά πολλῆς ἀγάπης καί εὐχῶν.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+Ὁ Νικαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς