«Χαῖρε, δι᾿ ἧς νεουργεῖται ἡ κτίσις·
χαῖρε, δι᾿ ἧς βρεφουργεῖται ὁ Κτίστης.
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».
Ἀγαπητοί µου ἀδελφοί,
Ἡ Ὀρθόδοξη ὑµνολογία εἶναι κορυφαῖο κεφάλαιο στήν παγκόσµια πολιτιστική δηµιουργία, αὐτήν πού πηγάζει ἀπό τήν Ἑλλάδα. Ὁ ὕµνος τῶν Χαιρετισµῶν, ὁ λεγόµενος Ἀκάθιστος, ἀποτελεῖ ἐξαίρετο δεῖγµα τῆς ἐκκλησιαστικῆς µας ποίησης.
Ὁ Ἀκάθιστος Ὕµνος ψάλλεται τµηµατικά, κάθε Παρασκευή βράδυ στίς τέσσερις πρῶτες ἑβδοµάδες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ὁλόκληρος τήν πέµπτη Παρασκευή τῶν Νηστειῶν. Ἀνήκει στήν ὑµνολογική ὁµάδα τῶν Κοντακίων. Τό Προοίµιο «Τό προσταχθέν µυστικῶς λαβών ἐν γνώσει…», παραπέµπει στό Σεπτό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί πιό συγκεκριµένα στόν Εὐαγγελισµό. Ἡ Θεοτόκος, ἄλλωστε, ὑµνεῖται σέ ὅλο τόν ὕµνο.
Τό δεύτερο προοίµιο «Τῇ Ὑπερµάχῳ…» εἶναι δηµιούργηµα τῆς κρίσιµης ὥρας, πού τό ἔτος 626 μ.Χ. ἡ Βασιλεύουσα δέχτηκε ἐπίθεση ἀπό στεριά καί θάλασσα, ἐνῶ ὁ αὐτοκράτορας Ἡράκλειος ἀπουσίαζε σέ πολεµικές ἐπιχειρήσεις κατά τῶν Περσῶν στήν Ἀσία. Ἔντροµοι οἱ πιστοί ἀπό τήν ἀπειλή Ἀβάρων καί Περσῶν, συγκεντρώθηκαν στήν Παναγία τῶν Βλαχερνῶν καί ἔψαλαν ὄρθιοι τόν Ἀκάθιστο Ὕµνο, ἐπικαλούµενοι τήν πρεσβεία τῆς Παναγίας.
Ἀπό τότε ἕως καί σήμερα οἱ χαιρετισμοί, πού ψάλλουμε στήν Παναγία Μητέρα μας, ἔχουν κάτι νά ποῦν στόν καθένα μας:
Πρῶτα στά νιάτα. Ἔλᾶτε ἐσεῖς οἱ νέοι καί οἱ νέες πού βρίσκεστε ἐδῶ ἀπόψε, ἀλλά κι ἐσεῖς πού τυχόν μᾶς βλέπετε ἀπό τήν τηλεόραση, ἐλᾶτε καί κοιτάξτε τήν Παναγία πρῶτα ἐσεῖς, πού ἡ καρδιά σας ἀναζητᾶ κάποιο ἡρωικό πρότυπο. Ἐλᾶτε νά δεῖτε πώς γίνεται κανείς μεγάλος! Ὅχι, παιδιά μου, σπαταλώντας τόν πλοῦτο τῶν χαρισμάτων καί τῆς νιότης σας στά πρόσκαιρα, τά ἐφήμερα καί παροδικά, τά ὁποῖα χάνονται στόν χρόνο! Ἀλλά πῶς νά γίνεται ἀκόμη πλουσιότεροι στήν ἀρετή καί τήν ἁγιότητα, στήν καλοσύνη καί τήν ὀμορφιά, ἀφιερώνοντας τόν πολύτιμο χρόνο σας στά αἰώνια καί διαχρονικά!
Ὕστερα, στίς μητέρες. Ἔχετε κάτι τό κοινό μέ τήν Παναγία μας. Καί πρῶτα-πρῶτα τόν ἴδιο ἀτίμητο τίτλο τῆς Μάνας. Κοιτάξτε Την μέ τά μάτια καί τήν καρδιά τῆς μάνας. Κοιτάξτε καί εἶμαι σίγουρος πώς θά βρεῖτε κατανόηση, θά βρεῖτε συμπαράσταση. Καί ξέρετε τί ἔχει νά σᾶς πεῖ; Ὅτι τό ὑψηλότερο ὑπούργημα στόν κόσμο εἶναι ἡ μητρότητα. Ναί ἡ μητρότητα !
Μιά μάνα μέ τό παιδί στήν ἀγκαλιά εἶναι μιά εἰκόνα τῆς Παναγίας. Κι ἔχει νά πεῖ ἡ Παναγία Μητέρα στίς μητέρες: Μανάδες, ἰδιαίτερα σεῖς οἱ χριστιανές μανάδες, τά παιδιά σας τά ἀγαπᾶτε. Ποιά μάνα δέν ἀγαπᾶ τό παιδί της; Ἡ πολυτιμότερη, ὅμως, ἀγάπη γιά τό παιδί δέν εἶναι τά πλούτη σας, εἶναι ἡ ἀρετή σας. Εἶστε τό ζωντανό παράδειγμα, πού σᾶς κάνει εἴδωλο στά ἀθῶα μάτια τῶν παιδιῶν σας. Γι’αὐτό προσέξετε μήν τό γκρεμίσετε μέ τίς ἀπροσεξίες καί τά λάθη σας καί τ’ἀνεπίτρεπτα σφάλματά σας. Φανεῖτε ἀντάξιες τῆς ἁγνότητας καί τῆς ἀθωότητας τῶν ἀγγέλων, τῶν παιδιῶν, πού κρατᾶτε στήν ἀγκαλιά σας.
Ἔπειτα κοιτάξτε τήν Παναγία ὅλοι οἱ πονεμένοι. Τό πρόσωπό σας εἶναι ἀλλοιωμένο καί χαρακωμένο ἀπό τ’ἀλέτρι τοῦ πόνου. Μέ τήν δακρύβρεχτη πονεμένη ματιά σας συναντῆστε τά θλιμμένα μάτια τῆς Παναγίας μας. Εἶναι κι αὐτά βουρκωμένα. Ὑγρά. Ὅμως αὐτά τά μουσκεμένα μάτια τῆς Παναγίας, γιά ὅλους τούς πόνους τῶν ἀνθρώπων, ἔχουνε κάτι νά σᾶς ποῦν. «- Ὁ πόνος εἶναι ὁ κλῆρος τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι ὁ ἀχώριστος σύντροφος τῆς ζωῆς. Κι ἐγώ πόνεσα», θά πεῖ ἡ Παναγία μας. « Πόνεσα σκληρά, γιατί ρομφαία δίστομη τρύπησε τήν μητρική καρδιά μου, ὅταν μικρομάνα ἀκόμη γνώρισα τήν ἀπειλή τοῦ φονικοῦ σπαθιοῦ τοῦ Ἡρώδη κι ἐπῆρα τόν δρόμο τῆς προσφυγιᾶς. Πόνεσα, τέλος, στόν Σταυρό, μαζί μέ τό Σταυρωμένο Παιδί μου.»
Γι’αὐτό, ὅταν πονᾶτε, ὅλοι οἱ πληγωμένοι καί σταυρωμένοι τῆς ζωῆς, κοιτάξτε τόν Σταυρό τοῦ Παιδιοῦ μου. Κοιτάξτε ἐμένα, γιά νά ἀντλῆτε δύναμη, ἀντιμετωπίζοντας τόν πόνο μέ σιωπή, μέ ἐγκαρτέρηση, μέ ὑπομονή καί πιό πολύ μέ ἐλπίδα καί πιστέψτε με, ὅτι πάντοτε μετά τόν Σταυρό ἀκολουθεῖ ἡ Ἀνάσταση!
Ἀδελφοί µου ἀγαπητοί,
Σέ ὅλους μέ στοργή καί ἀγάπη ἀπευθύνεται ἡ Παναγία γιατί εἶναι ἡ τῶν ἁμαρτωλῶν Σωτηρία, ἡ τῶν ἀπηλπισμένων Ἐλπίς, ἡ τῶν ἀβοηθήτων Βοήθεια. Ναί, ἡ Παναγία Αὐτή πού σέ ὁλόκληρη τή ζωή της ὑπῆρξε Ἁγία καί Ἅμωμος, πού κοιτάζει τόν κάθε ἁμαρτωλό μέ συμπάθεια καί τοῦ λέει: – Μήν ἀπελπίζεσαι. Ἐγώ εἶμαι γιά σένα ἡ Μεσίτρια. Ἐγώ εἶμαι ἡ σκάλα, ἡ μετάγουσά σε ἐκ τῆς γῆς πρός τόν οὐρανόν.
Μέ αὐτή τήν ἄπειρη ἀγάπη Της ἄς διανύσουμε τό εὐλόγημένο στάδιο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, μέ τήν συνεχῆ πρεσβεία καί προστασία Της.
Μέ διάπυρες εὐχές
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Νικαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς