Η αληθινή οδός του χριστιανού είναι η πίστη στον Θεό και η εμπιστοσύνη σε Αυτόν. Η πίστη βεβαίως, κατά τη διδασκαλία των Πατέρων, γεννά τον φόβο του Θεού· φόβο του χωρισμού από τον Θεό της αγάπης, που προσβάλλεται από τις αμαρτίες μας· γι’ αυτό χρειάζεται η μετάνοια, που είναι ικανή όχι μόνο να εξουδετερώσει την αμαρτία και τις συνέπειές της, αλλά και να οδηγήσει στη βαθύτερη γνώση του Δημιουργού μας, στη φλογερότερη αγάπη προς Αυτόν. Τη μετάνοια αυτή την χαρακτηρίζει η λύπης της καρδιάς που έχασε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος· το πένθος που αυξάνει κατά το μέτρο που μαλακώνει η καρδιά από την αγάπη προς τον Θεό· η απομάκρυνση από τις σαρκικές απολαύσεις· η απροσπάθεια από τα πράγματα· η αποφυγή της ανέσεως, της εγωιστικής αυτάρκειας, της κενοδοξίας. Η πίστη εκδηλώνεται με την υπομονή των πειρασμών που εμφανίζονται.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη συμφορά από το να μη γνωρίζει κάποιος τον Αληθινό Θεό. Κι εμείς, γνωρίζοντας τον εαυτό μας όπως ήταν στο παρελθόν του, συνειδητοποιούμε το χάρισμα της μετανοίας ως χάρισμα του ουρανού, που δεν το αξίζουμε
Με την απόκτηση συγκεκριμένης δυνάμεως, η μετάνοια προετοιμάζει την ψυχή για αποδοχή μεγαλύτερης χάρης, μέχρι και της εμφανίσεως του Ακτίστου Φωτός. Ανακαινισμένος και αναγεννημένος με την ενέργεια του Φωτός, ο άνθρωπος αρχίζει φυσιολογικά, κατά κάποιον τρόπο, να αντιδρά σε όλα τα πράγματα που του συμβαίνουν, σύμφωνα με το πνεύμα των εντολών του Χριστού. Αφού αγιασθούν ο νους και η καρδιά, γίνονται ικανά να συμπάσχουν με όλους τους πάσχοντες· να σπλαχνίζονται ακόμη και εκείνους που δεν γνώρισαν τον Θεό και δεν Τον αναζητούν· εκείνους που αμαρτάνουν συνεχώς και δεν προσπαθούν να ανανήψουν από τον βόρβορο των πονηρών έργων τους· να πονά η ψυχή για εκείνους, οι οποίοι «ουκ οίδασι τι ποιούσιν»…Έτσι προσευχόταν ο Χριστός για τους εχθρούς Του, που Τον σταύρωναν, από συμπόνια προς αυτούς (βλ. Λουκ. 23, 24).
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη συμφορά από το να μη γνωρίζει κάποιος τον Αληθινό Θεό. Κι εμείς, γνωρίζοντας τον εαυτό μας όπως ήταν στο παρελθόν του, συνειδητοποιούμε το χάρισμα της μετανοίας ως χάρισμα του ουρανού, που δεν το αξίζουμε· γι’ αυτό δεν έρχεται μέσα μας έπαρση, αλλά ταπεινή ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο, και λύπη συμπόνιας για εκείνους που συνεχίζουν να παραμένουν στο σκοτάδι της αγνοίας.
Το προνόμιο να είναι κάποιος χριστιανός είναι μεγάλο. Το να αισθανθεί τη Θεότητα του Χριστού αι να βρει μέσα του δύναμη να Τον ακολουθήσει, είναι κλήση του Πατρός των Φώτων. Όταν ο Πέτρος ομολόγησε τη Θεότητα του Ιησού, τότε άκουσε από Αυτόν: «Μακάριος ει, Σίμων Βαριωνά, ότι σάρξ και αίμα ουκ απεκάλυψέ σοι, αλλ’ ο Πατήρ μου ο εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. 16, 17). Ο μακαρισμός αυτός είναι ιδιαίτερου είδους· αυτό το γνωρίζουν μόνο εκείνοι που δέχθηκαν αποκάλυψη προερχόμενη από τον Πατέρα.
….
Η πίστη, όπως και κάθε Άνωθεν δωρεά, για να γίνει κατάσταση του πνεύματός μας εξαρτάται και από εμάς τους ίδιους. Ο Θεός ποτέ δεν εκβιάζει· ελεύθερα δεχόμαστε την αγάπη Του ή την απορρίπτουμε. Ο Θεός «ίσταται επί την θύραν (της καρδιάς μας) και κρούει· εάν τις ακούση της φωνής Αυτού και ανοίξη την θύραν, και εισελεύσεται προς αυτόν και δειπνήσει μετ’ αυτού και αυτός μετά του Θεού» (πρβλ. Αποκ. 3, 20).
Έτσι, αν κάποιος ανοίξει μόνος του τη θύρα της καρδιάς και του νου του, εκείνος θα λάβει και την πίστη και εκείνο που την ακολουθεί· τον απερίγραπτο πλούτο των θείων δωρεών: «Παν το γεγεννημένον εκ του Θεού νικά τον κόσμον· και αύτη εστίν η νίκη η νικήσασα τον κόσμον, η πίστις ημών» (Α’ Ιωαν. 5,4)
Απόσπασμα από το βιβλίο «Το μυστήριο της Χριστιανικής ζωής» – Αρχιμανδρίτου Ζαχαρία Σαχάρωφ, Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας, 2011