Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Διανύουμε τήν ὄμορφη καί τόσο ἀνακαινιστική περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Αὐτό τό τμῆμα τῆς ἐνιαύσιας λατρείας ἔχει στόχο νά μᾶς προετοιμάσει γιά τό ἀναμενόμενο Ἅγιο Πάσχα, πού συνιστᾷ τήν κορύφωση τοῦ λειτουργικοῦ χρόνου.
Οἱ ἰδιαίτερες καί τόσο κατανυκτικές ἱερές Ἀκολουθίες, καθώς καί ὁ συνδυασμός τους μέ τή νηστεία, γίνονται ὁδοδεῖκτες σέ ἕνα καινούριο ξεκίνημα, μιά νέα πορεία ζωῆς, ὥστε ἀνακαινισμένοι νά βιώσουμε τά σωτήρια γιά τόν κόσμο γεγονότα τῆς Σταύρωσης καί τῆς Ἀνάστασης τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Εἶναι τά καθημερινά Μεγάλα Ἀπόδειπνα, οἱ Θεῖες Λειτουργίες τῶν Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, εἶναι οἱ Χαιρετισμοί στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, γνωστοί καί ὡς Ἀκάθιστος Ὕμνος.
Ἔτσι, λοιπόν, τίς τέσσερις πρῶτες Παρασκευές τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς ψάλλουμε τμηματικά τόν Ἀκάθιστο Ὕμνο, καί ὁλόκληρο μαζί τήν Παρασκευή τῆς πέμπτης ἑβδομάδος.
Ὁ ὕμνος ἀποτελεῖται ἀπό προοίμιο καί 24 οἴκους (στροφές) σέ ἑλληνική ἀλφαβητική ἀκροστιχίδα, ἀπό τό Α ὥς τό Ω, καί εἶχε συνταχθεῖ μᾶλλον τόν ΣΤ΄ αἰῶνα, πολύ πιθανόν ἀπό τόν ἅγιο Ρωμανό τόν Μελωδό. Τό ὑπέροχο αὐτό ὑμνολογικό κείμενο ἐξυμνεῖ τήν Παναγία Μητέρα ὅλων μας. Ὀνομάζεται Ἀκάθιστος Ὕμνος, γιατί οἱ πιστοί στέκονται ὄρθιοι ἀπό εὐλάβεια πρός τό Ἱερό πρόσωπο πού ὑμνεῖται.
Τά Χαῖρε ἀπευθύνονται στήν Παναγία ἀπό τόν Ἀρχάγγελο Γαβριήλ κατά τό κοσμοσωτήριο γεγονός τοῦ Εὐαγγελισμοῦ Της, ἀπό τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο, ὅταν ἐκεῖνος ἦταν ἔμβρυο, ἀπό τούς ποιμένες καί τούς Μάγους κατά τήν Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, καί βέβαια ἀπό ὅλους τούς πιστούς. Τά “Χαῖρε” αὐτά μᾶς ὑπενθυμίζουν τό μεγαλεῖο τῆς Θεομήτορος καί τήν καθοριστική Της συμβολή στή σωτηρία τοῦ κόσμου κατά τήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Δευτέρου Προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ Παναγία ἀπάντησε θετικά στήν πρόσκληση τοῦ Θεοῦ, γιά νά συμβάλλει, στή διόρθωση τῆς πλάνης τῶν Πρωτοπλάστων, στήν ἐπανασύνδεση τῶν ἀνθρώπων μέ τόν Θεό καί στήν ἀπελευθέρωσή τους ἀπό τήν φθορά καί τό θάνατο.
Ὅλο τό σῶμα τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου εἶχε συντεθεῖ τόν ΣΤ΄ αἰῶνα, ἀπηχώντας τίς ἀποφάσεις τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γιά τό πρόσωπο καί τόν ῥόλο τῆς Ἀειπαρθένου Μαρίας.
Ὅταν, τό 626 μ.Χ., ἡ Βασιλεύουσα βρέθηκε ἀποκλεισμένη ἀπό Πέρσες, Ἀβάρους καί Σλάβους, μέ μιά δύναμη 80.000 στρατιωτῶν, ἡ Κων/πολη μέ μόλις 12.000 ὑπερασπιστές ἀντέταξε ἄμυνα. Ἡγέτης τῆς ἐπικῆς ἀντίστασης ἦταν ὁ Πατριάρχης Σέργιος, ὁ ὁποῖος στήριζε τούς στρατιῶτες, κρατῶντας τήν ἱερά εἰκόνα τῆς Παναγίας. Τότε ἐψάλη καί ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος καί μέ αὐτόν προσευχήθηκαν οἱ πιστοί στήν Παναγία τῶν Βλαχερνῶν, πλάι στόν Κεράτιο Κόλπο. Τά δάκρυα τῶν πιστῶν πότιζαν τό δάπεδο τοῦ Ναοῦ. Καί τότε ἔγινε τό θαῦμα. Μιά ἀπρόσμενη τρικυμία ἔθεσε σέ κίνδυνο τά πλοῖα τῶν Ἀβάρων, τά ὁποῖα βυθίστηκαν∙ οἱ Πέρσες καί οἱ Σλάβοι ἀποχώρησαν ἔντρομοι καί ἡ Κωνσταντινούπολη σώθηκε. Τό θαῦμα αὐτό ἀποδόθηκε στήν Παναγία, τήν Ὑπέρμαχο Στρατηγό, καί τότε συντέθηκε ὁ ὕμνος “Τῇ Ὑπερμάχω” ὁ ὁποῖος ἐφεξῆς συμψάλλεται μέ ὅλο τό Κοντάκιο.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Τό γένος τῶν Ἑλλήνων ἔζησε πολλές περιπέτειες καί στούς κατοπινούς καιρούς, ἔχοντας ὡστόσο πάντα καταφυγή τήν Παναγία Μητέρα. Αὐτό συνέβη στόν Ἀγῶνα τοῦ 1821, στούς Βαλκανικούς Πολέμους, στά βουνά τῆς Ἀλβανίας. Δύσκολες εἶναι οἱ συνθῆκες γιά τήν Πατρίδα μας καί σήμερα, οἱ ἀφανεῖς συχνά ἀπειλές ἤδη γίνονται ἐμφανέστατες. Ἤρθαμε ὅμως καί πάλι στόν φιλόξενο ἱερό Ναό νά χαιρετίσουμε τήν Μητέρα ὅλων μας, τήν Παναγία. Προσήλθαμε μέ εὐλάβεια νά ἐναποθέσουμε ὅλες τίς ἐλπίδες μας σέ Ἐκείνην καί νά Τῆς ζητήσουμε νά σταθεῖ δίπλα μας στίς προσπάθειες πού κάνουμε γιά νά ξεπεράσουμε τήν κρίση καί τά πολλά της συνακόλουθα. Εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ἡ Θεοτόκος θά πρεσβεύσει γιά ὅλους μας στόν Θεό, καί τώρα ὅπως ἔχει κάνει ἄλλωστε τόσες φορές στό παρελθόν.
Ὀφείλουμε ὅμως κι ἐμεῖς νά ἀπαντήσουμε θετικά στήν πρόσκληση τοῦ Θεοῦ γιά ἐνεργό συμμετοχή στήν ἐνοριακή λειτουργική ζωή τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Νά μήν ἐκκλησιαζόμαστε ἀπό συνήθεια ἀλλά ἀπό τήν ἐσωτερική ἀνάγκη νά εἴμαστε κοντά στόν Θεό. Μόνο ἀπό αὐτή τήν σχέση μποροῦμε νά ἀντλήσουμε δύναμη γιά νά ἀνταπεξέλθουμε στίς δυσκολίες τῶν καιρῶν. Ἀμήν.
Μετά πατρικῶν εὐχῶν καί εὐλογιῶν
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ὁ Νικαίας Ἀλέξιος