«Κωνσταντῖνος σήμερον, σὺν τῇ μητρὶ τῇ Ἑλένη, τὸν Σταυρὸν ἐμφαίνουσι, τὸ πανσεβάσμιον ξύλον…, »
(Κοντάκιον)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ἐλάχιστα πρόσωπα τιμήθηκαν μέ τόν τίτλο τοῦ Μεγάλου στή μακρά πορεία τῆς ἀνθρωπότητας. Ἀνάμεσά τους κατέχει ἐξέχουσα θέση ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Καί τοῦτο διότι ὑπῆρξε καταρχάς μεγαλοφυής. Συνέλαβε μεγαλεπίβολα σχέδια, τά ὁποῖα καί ὑλοποίησε, σχετιζόμενα μέ θέματα πολιτικῆς τακτικῆς, οἰκονομικῆς διαχείρισης, διοικητικῶν μεταρρυθμίσεων καί τακτοποίησης στρατιωτικῶν θεμάτων. Καί ὅλα αὐτά τά χειρίσθηκε μέ πνεῦμα φρόνησης, μεθοδικότητας, σύνεσης καί ἀνδρείας. Ἐκεῖνος ὅρισε τήν πόλη τοῦ ἀρχαίου Βυζαντίου ὡς αὐτοκρατορική ἕδρα. Ἡ Κωνσταντινούπολη ἄντεξε πάνω ἀπό χίλια χρόνια στίς πολλές ἐπιβουλές καί ἔδωσε λαμπρό πολιτισμό σέ ὅλο τόν τότε γνωστό κόσμο. Τοῦ ἀνήκει λοιπόν ὁ τίτλος τοῦ μεγάλου τῆς Ἱστορίας. Εἶναι ὅμως Μέγας καί γιά τήν Ἐκκλησία, γιατί εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος Τήν ἀνέβασε μέ σεβασμό καί δέος ἀπό τό βάθος τῶν Κατακομβῶν καί Τῆς ἔδωσε ὑπόσταση μέσα στόν κόσμο. Καί ὅταν ξέσπασε ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρείου, εἶναι ἐκεῖνος πού στήριξε τή σύγκληση τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί ἐνίσχυσε τήν Ὀρθόδοξη Πίστη.
Ὁ Κωνσταντῖνος γεννήθηκε στή Ναϊσό τῆς Ἄνω Μοισίας (σημερινή Νίς τῆς Σερβίας), μεταξύ 272-288 μ. Χ. Πατέρας του ἦταν ὁ στρατιωτικός Κωνστάντιος ὁ Χλωρός καί μητέρα του ἡ ἁγία Ἑλένη, κόρη ἑνός ταπεινοῦ πανδοχέα ἀπό τό Δρέπανο τῆς Βιθυνίας. Ζῶντας σέ ἕνα εἰδωλολατρικό περιβάλλον, ἡ ἁγία Ἑλένη, μέ ἄμεσο κίνδυνο καί φόβο ζωῆς, ἐνστάλαξε τά εὐαγγελικά νάματα στήν ψυχή τοῦ γιοῦ της,ἀφήνοντας τό εὐλογημένο ἀποτέλεσμα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Τό πρῶτο βῆμα ἔγινε μέ τό γνωστό Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων περί Ἀνεξιθρησκείας, τό ὁποῖο ἐκδόθηκε μέ τόν συνάρχοντά τοῦ Κων/νου Λικίνιο τό 313. Ἦταν μιά ἀπόφαση, ἱστορικός σταθμός καί μαζί προστάδιο γιά τή στήριξη τῆς Ἐκκλησίας.
Τό μέγα θαῦμα ἀκολούθησε, ὅταν ὁ Κωνσταντῖνος ἔπρεπε νά ἀντιπαρατεθεῖ στόν ἀντίπαλό του Γαλέριο, ὁ ὁποῖος διέθετε ὑπέρτερες δυνάμεις. Ἐκείνη τή δύσκολη ὥρα, γιά τόν ἴδιο καί τήν αὐτοκρατορία, ὁ Κωνσταντῖνος ἀνακάλεσε στή συνείδηση τίς διδαχές τῆς μητέρας του καί τό θαῦμα πού ἀκολούθησε ἦταν ἡ συνάντηση τῆς παλλόμενης καρδιᾶς καί τῆς κατάφασης τοῦ Οὐρανοῦ. Ἡ ἐπιγραφή «Ἐν τούτῳ νίκα» ἦταν ἡ ἀπάντηση πού ἀνέμενε καί μαζί ἡ κινητήρια δύναμη τῆς νίκης πού ἀκολούθησε.
Πλάι στόν υἱό της ἡ ἁγία Ἑλένη καί μέ τή στήριξή του, ταξίδεψε στά Πανάγια Προσκυνήματα, βρῆκε τόν Τίμιο Σταυρό καί οἰκοδόμησε Ναούς στά Ἱεροσόλυμα, στό Αἰγαῖο, στή Ρώμη καί στήν Κωνσταντινούπολη. Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος μέ δική της προτροπή στηρίζει τοπικές ἐκκλησίες, ἐνισχύει ἀπόρους καί ἐκχριστιανίζει τό Δίκαιο, ἐναρμονίζοντάς το μέ τά εὐαγγελικά νάματα.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ἡ τελευταία περίοδος τῆς ζωῆς τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου εἶναι αὐτή πού τόν καταξιώνει στήν ἐκκλησιαστική συνείδηση καί τοῦ παρέχει τήν ἁγιότητα. Αἰσθανόμενος τό τέλος του προσευχόταν θερμά καί δήλωσε στούς Ἐπισκόπους: «Αὐτό πού προσδοκοῦσα ἀπό παλιά καί διψοῦσε ἡ ψυχή μου ἦλθε ἡ ώρα νά ἀπολαύσουμε καί ἐμεῖς τήν ἀθανατοποιό σφραγίδα, Τό σωτήριο σφράγισμα, πού ἐπιθυμοῦσα νά κάνω στά ρεῖθρα τοῦ Ἰορδάνου, ὅπου ὁ Σωτήρας μας ἔλαβε τό βάπτισμα, (ἤδη ἀδυνατῶ νά ὑπάγω) καί θά λάβω τό βάπτισμα ἐδῶ». Μετά τό βάπτισμα ὁ ἅγιος Κωνσταντῖνος δέν ξαναφόρεσε τό αὐτοκρατορικό στέμμα καί τά λοιπά ἐξαρτήματα, ἀλλά παρέμενε ντυμένος μέ τό λευκό ἔνδυμα του βαπτίσματος, μέχρι τήν κοίμησή του τό 337 μ.Χ.. Τοῦτο συνέβη τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, κατά τόν ἐκκλησιαστικό ἱστορικό Εὐσέβιο. Ἡ Ἐκκλησία ὀνόμασε τόν ἅγιο Κωνσταντῖνο μαζί με τήν μητέρα του ἁγία Ἑλένη Ἰσαποστόλους, γιατί ἐργάστηκαν ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας ὡς συνεχιστές τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Καλεῖ δέ ὅλους ἐμᾶς σέ μίμηση τῶν Ἁγίων, σέ συνεχῆ ἐγρήγορση γιά τή σωτηρία καί σέ ἑτοιμασία ἐνόψει τῶν μελλόντων ἀγαθῶν. Ἀμήν.
Χρόνια πολλά καί εὐλογημένα
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ὁ Νικαίας Ἀλέξιος