«Σταυρὸς ὑψοῦται σήμερον, καὶ κόσμος ἁγιάζεται, …»
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ἡ 14η Σεπτεμβρίου εἶναι γνωστή ὡς ἡμέρα «τῆς παγκοσμίου Ὑψώσεως τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ». Εἶναι ἡ εὐκαιρία νά προσκυνήσουμε «τό ζωομύριστον ξύλον», τόν «θαυμάτων θησαυρόν», τόν «τρισόλβιον» Σταυρόν καί «χαρίτων παροχέα» (α’ Οἶκος εἰς τόν Τ. Σταυρόν).
Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει ὅτι στόν Γολγοθᾶ ἀνευρέθησαν τρεῖς σταυροί, μεταξύ τῶν ὁποίων ἀνεγνωρίσθη ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου, στό μέσον τῶν δύο ἄλλων μέ τήν γνωστή ἐπιγραφή. Ἄλλοι συγγραφεῖς μιλοῦν γιά θαυμαστό τρόπο ἀναγνώρισης τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου.
Ἔκτοτε καθιερώθηκε σχετική ἑορτή, πού διαρκοῦσε ὀκτώ ἡμέρες, γιά τή δόξα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ καί τήν τιμή τοῦ Τιμίου Ξύλου. Ἡ περσική εἰσβολή τοῦ ἔτους 614 ὑπῆρξε ἕνα βίαιο γεγονός. Οἱ πυρολάτρες γνώριζαν τήν ἀξία τοῦ Τιμίου Σταυροῦ γιά τούς πιστούς καί τόν πῆραν ἀπό τά Πανάγια Προσκυνήματα. Συναιχμάλωτος καί ὁ Πατριάρχης Ζαχαρίας πού τόν εἶχε σφιχταγκαλιάσει.
Ὁ αὐτοκράτορας Ἡράκλειος τό 626 μ.Χ. ἀξιώθηκε νά νικήσει τούς Πέρσες, νά φέρει στά Ἱεροσόλυμα τό Τίμιο Ξύλο μαζί μέ τόν Πατριάρχη Ζαχαρία καί νά ἀκολουθήσει ἡ Παγκόσμια Ὕψωση, μέ τόν λαό νά ψάλλει μέ δάκρυα χαρᾶς τό: «Σῶσον, Κύριε, τόν λαόν σου καί εὐλόγησον τήν κληρονομίαν σου…,». Ἡ τελετή αὐτή ἐξελίχτηκε ἄμεσα σέ Οἰκουμενική Ἑορτή καί καύχημα τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ Σταυρός πλέον ὑμνεῖται ὡς «φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης» καί ὡς «ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας». Ἡ σημερινή τελετή τῆς Ὑψώσεως εἶναι σχεδόν ἀπομίμηση τῆς τελετῆς, πού ἔγινε εἰς τά Ἱεροσόλυμα μετά τήν ἀνεύρεση τοῦ Τιμίου Ξύλου. Ὁ Σταυρός, πού προσκυνοῦμε, εἶναι τό τρόπαιο, τό ὁποῖο ἔστησεν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ στόν πόλεμο κατά τοῦ Σατανᾶ. Ὁ Σταυρός ἄνοιξε τήν κλειστή θύρα τοῦ Παραδείσου, ἀφοῦ κατήργησε τήν δύναμη τοῦ θανάτου καί ὕψωσε τούς πιστούς ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό. Τό ἀκαταμάχητο ὅπλο τοῦ Σταυροῦ ἀσφαλίζει τούς πιστούς κάθε ἐποχῆς, πού ἀντιπαλαίουν μέ τόν Σατανᾶ καί γίνεται δόξα καί στολίδι τῶν Μαρτύρων καί τῶν Ὁσίων τῆς Ἐκκλησίας.
Τά θεολογικά αὐτά νοήματα συμπυκνώνει τό πρῶτον ἀπόστιχο τοῦ Ἑσπερινοῦ: «Χαίροις ὁ ζωηφόρος Σταυρός, τῆς εὐσεβείας τό ἀήττητον τρόπαιον, ἡ θύρα τοῦ Παραδείσου, ὁ τῶν πιστῶν στηριγμός, τό τῆς Ἐκκλησίας περιτείχισμα· δι᾽ οὗ ἐξηφάνισται ἡ φθορά καί κατήργηται καί κατεπόθη τοῦ θανάτου ἡ δύναμις καί ὑψώθημεν ἀπό γῆς πρός οὐράνια. Ὅπλον ἀκαταμάχητον, δαιμόνων ἀντίπαλε, δόξα Μαρτύρων Ὁσίων, ὡς ἀληθῶς ἐγκαλώπισμα, λιμήν σωτηρίας, ὁ δωρούμενος τῷ κόσμῳ τό μέγα ἔλεος».
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Στά τροπάρια τῆς Ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ κυριαρχεῖ τό αἴσθημα τῆς χαρᾶς γιά τή θαυματουργό δύναμη τοῦ Σταυροῦ. Οἱ ὑμνογράφοι τονίζουν ὅτι πάνω στό εὐλογημένο αὐτό ξύλο καρφώθηκε ὁ Σωτήρας τοῦ κόσμου, ὁ Χριστός. Οἱ πιστοί καλοῦνται νά ἀσπασθοῦν τόν Σταυρόν «τῇ χαρᾷ καί τῷ φόβῳ· φόβῳ διά τήν ἁμαρτίαν, ὡς ἀνάξιοι ὄντες· χαρᾷ δέ διά τήν σωτηρίαν, ἥν παρέχει τῷ κόσμῳ ὁ ἐν αὐτῷ προσπαγείς Χριστός ὁ Κύριος, ὁ ἔχων τό μέγα ἔλεος» (Δοξαστικόν τῶν Αἴνων).
Τοῦτο δέν σημαίνει αὐταρέσκεια καί ἐφησυχασμό. Εἶναι ἀνάγκη νά σταυρώσουμε τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες μας, νά λάβουμε ἀποφάσεις γιά ἀλλαγή. Καί ἀλλαγή σημαίνει ἀποκοπή ἀπό τά παρόντα καί ἐφήμερα καί προσανατολισμό πρός τά Οὐράνια καί αἰώνια. Νά ἀναλογιστοῦμε τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «(Πάντα) ἡγοῦμαι σκύβαλα εἶναι ἵνα Χριστὸν κερδήσω» (Φιλιππ. 3, 8). Ἡ σημερινή νηστεία «φερούσης ἴσα τῆς ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς» καί ἡ ἔμπρακτη ἀγάπη στούς ἀδελφούς θά γίνουν ἀρωγοί σ’ αὐτόν τόν εὐλογημένο ἀγώνα μας.
Ἡ θεία δύναμις τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ
εἴη μετά πάντων ὑμῶν.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ὁ Νικαίας Ἀλέξιος