Αλλ’ ας αφήσωμεν τους περί ημάς, ευλογημένη Γερόντισσα. Αυτοί, καθώς έκαστος ζη έτσι και ομιλεί. Έτσι βλέπουν, έτσι λέγουν. Όλοι δίκαιον έχουν.
Όταν χάση κανείς τον δρόμον του –επειδή ελοξοδρόμησε και άλλον δρόμον δεν ηξεύρει – θέλει όλους να πηγαίνουν καθώς πηγαίνει αυτός. Εάν κανείς τον ειπή ότι έχει και άλλο δρομάκι πιο σύντομον αυτό θα ειπή· -Επλανήθης! άλλος δρόμος δεν είναι· διότι αυτός δεν τον γνωρίζει. Δι’ αυτό δίκαιον έχει. Αυτό όπου βλέπει, αυτό που νομίζει, αυτό εξ’ ιδίων λέγει και κρίνει.
Τώρα ημείς επειδή εγκλεισθήκαμε να ησυχάσωμε –διότι έτσι εμάθαμεν εξ’ αρχής- όλοι έχουν να κάμουν εναντίον μου. Η μάλλον ο πειρασμός τα διενεργεί όπου δεν του αρέσει να βλέπη ότι φροντίζει κανείς να σωθή εις την γενεάν μας. Λοιπόν αυτόν ας καταργήση ο Κύριος και ας ελεηθούν οι αδελφοί δι’ όσα λέγουν και κρίνουν.
Και εγώ τα αφήνω όλα εις τον Θεόν και μανθάνω να υπομένω τα επερχόμενα αγογγύστως.
Όμως ας ειπούμεν τώρα δια την «ευχήν» που εζήτησες.
Νομίζω, αγαθή μου Γερόντισσα, ότι αδικήθης πολύ. Δεν ήσουν εσύ δια τόσες φροντίδες, αλλ’ ήσουν δια ησυχίαν. Λοιπόν, αν θέλης να με ακούσης, ευρίσκω καλόν να μετριάσωμεν συγκίρνωντες τα αμφότερα: πράξιν και ησυχίαν. Διότι χωρίς ησυχίαν η χάρις δεν παραμένει· και χωρίς χάριν ο άνθρωπος είναι μηδέν.
Όθεν παρακάλεσε τον Γέροντα να σου δώση ένα κελλάκι χωριστά, να ησυχάζης εκεί. Και έως το μεσημέρι να δέχεσαι, να ομιλής. Μετά δε, αφού φάγης, να κοιμηθής εώς το βράδυ. Και να μην επιτρέπης να σε ενοχλήσουν μέχρι το άλλο πρωί, καν και να πάρη φωτιά το Μοναστήρι. Και αφού ξυπνήσης –αν είναι ακόμη ημέρα ή δύνοντος του ηλίου- διαβάζεις μόνη σου ανάγνωσιν, «κάμνεις κανόνα», και όταν σκοτεινιάση, πίνεις έναν καφέ και αρχίζεις την αγρυπνίαν σου· αρχίζεις την προσευχήν.
Ο σκοπός είναι να κινήσης την χάριν. Να γίνη ενέργεια. Και, όταν ενεργήση η χάρις, αυτό είναι το παν.
Εγώ αρχίζω· πρώτον, Απόδειπνον και Χαιρετισμοί. Και, αφού τελειώσω, αρχίζω με λόγια εις τον Χριστόν, εις την Παναγίαν μας, όπως έλθουν στον νουν μου·
Ιησού μου γλυκύτατε, το φως της ψυχής μου, η μόνη αγάπη, η μόνη χαρά, η ειρήνη…Και λέγω πολλά με πόνον. Ύστερα εις την Παναγίαν. Μα η γλυκειά μας Μαννούλα πολλήν αγάπην δεικνύει· είθε να την είχατε πάντοτε εις τα χείλη.
Και αφού ηρεμήση ο νους, γλυκανθή η ψυχή, καθίζεις και λέγεις νοερώς την ευχήν, όπως γράφεις· μέχρις ότου πλησιάση ο νυσταγμός. Τότε πάλιν σιγανά-σιγανά ψάλλεις με γλυκύτητα και υμνείς τον Δεσπότην Χριστόν, την Πανάχραντον Μητέρα Του. Λέγεις αργά, καθαρά: Φως ιλαρόν…Τις Θεός μέγας…Άγιος ο Θεός…και άλλα όσα γνωρίζεις.
Κατόπιν εις την Παντάνασσαν: Χαίροις Άνασσα…Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη…Άξιον εστίν ως αληθώς…Εν’ τη Ερυθρά θαλάσση…και άλλα τοιαύτα πατρικάς…Ήθελον δάκρυσιν εξαλείψαι…Τις χειμαζόμενος και προστρέχων…Πρόβατον εγώ ειμί…και ει τι έτερον ενθυμείσαι.
Λέγε αυτά εν κατανύξει καθημένη εις την κλίνην σου, εκδεχόμενη το έλεος και τους οικτιρμούς του Θεού. Και ούτως, αν δεν ενεργήση η χάρις εις τα λόγια, θα ενεργήση εις την ευχήν· ει δε, με τον ύμνον.
Την δε κατά μόνας ανάγνωσιν μην την αφήνης ποτέ, ότι πολλήν ωφέλειαν έχει. Διότι λαμβάνεις παράδειγμα από τους Αγίους. Βλέπεις ως εις καθρέπτην τα λάθη σου, τας ελλείψεις, και διορθώνεις τον βίον σου. Είναι η ανάγνωσις φως εις το σκότος.
Έτσι περισσότερον θα ωφελήσης τας Αδελφάς παρά, όταν όλην την ημέραν κουράζεσαι.
Κατόπιν εγείρεσαι. Αν θέλης, κατεβαίνεις στην Εκκλησίαν. Ει δε και μείνεις μόνη σου, κάμνεις κομβοσχοίνι Ακολουθίαν και αναπαύεσαι.
Ούτω και την υγείαν σου θα τηρήσης, και την ψυχήν σου θα ωφελήσης, και εις τας Αδελφάς θα είσαι αναμμένη λαμπάδα. Ειδ’ άλλως, όσον γηράσκεις μέσα εις τες φωνές, θα χάσης τελείως την προσευχήν σου· διότι έχεις μάθει την ησυχίαν.
Λοιπόν, γνήσια μου αδελφή, επειδή εδοκίμασες και την ησυχίαν και με πολλούς, εγνώρισας την ωφέλειαν αμφοτέρων. Όθεν συγκέρασον τα αμφότερα και ευ σοι γένηται. Φρόντισον να ησυχάσεις όσον δυνηθής· και να φύγης των ένθεν αναπαυμένη.
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Γέροντος Ιωσήφ, Έκφρασις Μοναχικής Εμπειρίας», Επιστολή 26, Έκδοσις Ιεράς Μονής Φιλοθέου, Αγίον Όρος, 1979