«Ὤ θεία παρεμβολή, θεηγόροι ὁπλῖται, παρατάξεως Κυρίου, ἀστέρες πολύφωτοι, τοῦ νοητοῦ στερεώματος, τῆς μυστικῆς Σιὼν οἱ ἀκαθαίρετοι πύργοι, τὰ μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου, τὰ πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου…» – (Δοξαστικόν τῶν Πατέρων)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία τιμᾷ σήμερα τή μνήμη τῶν ἁγίων 630 Πατέρων τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία διατράνωσε τήν πίστη ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τέλειος Θεός καί συνάμα τέλειος ἄνθρωπος.
Προηγήθηκαν ἡ αἵρεση τοῦ Νεστοριανισμοῦ, πού θεωροῦσε τόν Χριστό ὡς ἔχοντα δύο πρόσωπα καί ὄχι ἕνα ἑνιαῖο Θεανθρώπινο καί ἡ αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, πού δίδασκε ἀπορρόφηση τῆς ἀνθρώπινης φύσης ἀπό τήν θεία. Καί οἱ δυό αὐτές αἱρέσεις, ὅπως καί ὅλες οἱ ἄλλες, ἐπεδίωκαν νά προσεγγίσουν τόν Θεό μέ ἀνθρώπινα κριτήρια. Ὅμως, ὅρος γνώσης τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ προσευχή. «Θεολογία εἶναι ἡ ἐμπειρική ὁδός πρός τόν Θεό», κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Νεῖλο τόν Ἀσκητή, πού δίδασκε: «Εἰ θεολόγος εἶ, προσεύξῃ ἀληθῶς καί εἰ ἀληθῶς προσεύχῃ Θεολόγος εἶ» (P. G. 79, 1180B).
Ἡ Σύνοδος συνῆλθε στόν Ναό τῆς Ἁγίας Εὐφημίας στήν Χαλκηδόνα τό σωτήριον ἔτος 451 μ. Χ.. Τούς Πατέρες τῆς Δ΄ Συνόδου ἀπασχόλησε ἰδίως ἡ αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ καί ἡ ἐπίλυση προσευχητικῶς τοῦ λεγομένου Χριστολογικοῦ προβλήματος πού συνοψίζεται στήν λανθασμένη ἄποψη ὅτι ἐφόσον ὑπάρχουν δύο φύσεις ἔπρεπε νά ὑπάρχουν καί δύο πρόσωπα.
Ἡ Σύνοδος τῆς Χαλκηδόνας ἀπέρριψε ὁριστικά τήν ἄποψη ὅτι ὁ Λόγος ἐγκατοίκησε στό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ, σέ μιά ἕνωση ἠθική ὡς ἁπλῆ συνάφεια, ὅπως δίδασκε ὁ Νεστοριανισμός. Ταυτόχρονα ἀπέκλεισε τήν ἐξαφάνιση τῆς ἀνθρώπινης φύσης ἀπό τήν Θεία, ὅπως δίδασκε ὁ Μονοφυσιτισμός. Διακήρυξε πώς ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τέλειος θεός καί τέλειος ἄνθρωπος, ὁμοούσιος μέ τόν Θεό καί μέ τόν ἄνθρωπο, «κατά πάντα καθ’ ὁμοιότητα», ἀλλά «χωρίς ἁμαρτίας» (Ἑβρ. δ’ 15).Ἡ ἕνωση αὐτή τελέστηκε ἀδιαιρέτως καί ἀχωρίστως, ἀσυγχύτως καί ἀτρέπτως, σέ μία ὑπόσταση.
Ἡ δογματική αὐτή διατύπωση βασίστηκε στήν Ἁγία Γραφή, καί στήν δογματική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Μέ ἀφετηρία τήν ὑποστατική ἕνωση τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ ἑρμηνεύτηκε σωστά τό μυστήριο τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως. Ὁ Λόγος ἦταν πού προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση, κατέχοντας ἐφεξῆς δύο πλήρεις καί τέλειες φύσεις. Ἔτσι ἡ Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος διετύπωσε πλήρως τό Χριστολογικό Δόγμα, ὡς συνέχεια καί σέ πλήρη συμφωνία μέ τό Τριαδικό Δόγμα, ὅπως θεσπίστηκε ἀπό τήν Α΄καί τήν Β΄ Οἰκουμενική Σύνόδο.
Ἡ Δ΄Οἰκουμενική Σύνοδος ἐξέδωσε καί 30 ἱερούς Κανόνες. Τό ἔργο αὐτό ἦταν εὐρύ καί κάλυψε ποικίλα ἐκκλησιαστικά ζητήματα. Κυριότερο ἦταν ἡ διοικητική ὀργάνωση τῶν μεγάλων μητροπολιτικών κέντρων. Ἔτσι τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως διατήρησε τά Πρεσβεῖα Τιμῆς, ἰσάξια μέ ἐκεῖνα τῆς Παλαιᾶς Ρώμης (28ος Κανόνας). Ἀναγνωρίζει καί “ἐπικυρώνει” τό Μητροπολιτικό Σύστημα, μέ αὐτοδιοίκηση κάθε τοπικῆς Ἐκκλησίας, πού ὄφειλε νά διοικεῖται μέ Τοπική Σύνοδο, ὑπό τήν προεδρία τοῦ Πρώτου (Μητροπολίτου).
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Μέ τήν Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο ἔκλεισε μιά ἐπώδυνη περίοδος τῶν χριστολογικῶν συζητήσεων καί ἐντάσεων. Καταδικάστηκαν οἱ σχετικές αἱρέσεις καί ἡ Ἐκκλησία συνεχίζει τήν πορεία Της, πάντα μέ δυσκολίες ἀλλά μέ τόν ὁδοδείκτη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί μάλιστα μέ τό φῶς τῶν πατέρων τῆς Δ΄ Συνόδου. Τό Δόγμα τῆς Χαλκηδόνος εἶναι ἐφεξῆς ὁ ἐγγυητής τῆς ἀλήθειας. Δυστυχῶς, ἀποκόπηκαν ἀπό τήν Ἐκκλησία οἱ ἀδελφοί, πού ἀποτελοῦν σήμερα τίς “ἐκκλησίες”- μορφώματα, ὅπως: ἡ Ἀρμενική, ἡ Συροϊακωβιτική, ἡ Κοπτική τῆς Αἰγύπτου. Δεόμεθα πάντοτε «ὑπέρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως», ἐλπίζοντας νά ἐπιστρέψουν στή μόνη ἀλήθεια, στό πνεῦμα καί στό γράμμα τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Καί ὅλοι ἐμεῖς, μιμούμενοι τό Συνοδικό Σύστημα τῆς Ἐκκλησίας, νά μιλᾶμε μέ τά μέλη τῆς οἰκογένειάς μας, μέ τούς συναδέλφους μας στήν ἐργασία, μέ τούς συμπολῖτες μας καί νά ἀποφασίζουμε ὅλοι μαζί μέ διάλογο, μέ καλή πρόθεση, μέ πνεῦμα Θεοῦ.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ὁ Νικαίας Ἀλέξιος