-111-
Στην καθημερινή ζωή είναι πολύ σημαντικό να μένουμε σταθερά προσηλωμένοι στις υποδείξεις που μας δίνει ο Θεός για ότι πρέπει να κάνουμε και για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να το κάνουμε. Δεν μπορούμε να ελευθερωθούμε πάντως τελείως από τους κακούς λογισμούς· κανείς δεν το κατορθώνει ούτε οι πιο τέλειοι. Όσο μεγάλη και αν είναι η τελειότητα, δεν εμποδίζει ποτέ τον άνθρωπο να νιώσει ταραχή. Απλώς, με την πείρα της πνευματικής ζωής αυτό που άλλοτε μας συγκλόνιζε, το ξεπερνούμε ευκολότερα.
-112-
Ο Χριστός αντιτάσσει στους πειρασμούς του διαβόλου στην έρημο μια άμεση απόρριψη, θεμελιώνοντας μάλιστα θεολογικά τις απαντήσεις Του. Αυτό αποτελεί μάθημα για μας. Κάθε φορά που έχουμε κακό λογισμό, οφείλουμε να τον αποβάλλουμε αμέσως, ν’ αποφύγουμε τον διάλογο μαζί του. Αυτό όμως δεν μπορεί να αφομοιωθεί παρά μόνο με μακρόχρονη άσκηση, με την ενέργεια της χάριτος μέσα μας.
-113-
Τι σημαίνει να οικοδομήσουμε τη σωτηρία μας; Σημαίνει, μεταξύ όλων εκείνων που βλέπουμε στην κοσμική ύπαρξη, να επιλέξουμε εκείνο που είναι ευάρεστο στον Θεό και ν’ αποδεσμευθούμε από εκείνο που είναι εναντίον Του. Τότε βλέπουμε σιγά-σιγά τη ζωή μας ν’ αλλάζει. Να είστε υπομονετικοί. Ο Θεός μπορεί ασφαλώς να μας επισκεφθεί σε μια στιγμή και να μας ανοίξει τα μάτια για την αιωνιότητα. Αλλά γενικότερα αυτό είναι υπόθεση πολλών χρόνων και δεν έχει καμιά σχέση με ότι μπορεί να δημιουργήσει η φαντασία. Διαβάστε τον Σιλουανό: Θα δείτε ότι η κατάστασή του ήταν πάντοτε εν τω Θεώ. Θα κατανοήσετε το λόγο του, όταν λέγει ότι οι Άγιοι δεν περνούν ούτε ένα δευτερόλεπτο χωρίς προσευχή.
-114-
Πώς να διακρίνουμε τους λογισμούς που έρχονται από έξω κι εκείνους που γεννιούνται στην καρδιά μας; Ως επί το πλείστον η διείσδυση της δαιμονικής ενέργειας είναι τόσο λεπτή, που τη θεωρούμε ως μέρος του εαυτού μας. Η επιστήμη που κληρονομήσαμε από τους πατέρες μας βοηθεί, αλλά δεν αρκεί. Η δυσφορία, η ταραχή που προκαλεί κάποιος λογισμός στην καρδιά μας είναι σημείο ότι προέρχεται από τον εχθρό. Αυτό ισχύει κυρίως για λογισμούς βλασφημίας. Αν δεν αισθανόμαστε χαρά και ευχαρίστηση από τον λογισμό που έχουμε στην καρδιά μας, σημαίνει ότι αυτός δεν είναι από τον Θεό, αλλά από τον εχθρό που εισβάλλει μέσα μας.
-115-
Είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε εκείνο που γεννιέται στην καρδιά μας από την επήρεια του εχθρού. Σ’ αυτό φθάνει κανείς προοδευτικά με την άσκηση, με τον αγώνα εναντίον των παθών, που εμείς, τα τέκνα του Αδάμ, φέρουμε μέσα μας. Σιγά-σιγά αρχίζουμε έτσι να διακρίνουμε, να αισθανόμαστε ότι τέτοιος λογισμός, τέτοια κίνηση της ψυχής, δεν είναι από τον Θεό, αλλά από τον εχθρό. Αυτό δεν γίνεται με στοχασμό, αλλά με αίσθηση, με άμεση διαίσθηση, εξαιρετικά λεπτή και δυσδιάκριτη, που είναι πάντοτε αποτέλεσμα μακροχρόνιας ασκήσεως. Κατά τον Άγιο Ισαάκ και τον πατέρα μας Σιλουανό, η διάκριση εξαρτάται επίσης από τον τρόπο με τον οποίο το Άγιο Πνεύμα ενεργεί στην καρδιά, από την πείρα της χάριτος και των δαιμονικών επιθέσεων που έχουμε. Η ελάττωση ή η απώλεια της χάριτος είναι σημείο ότι ο λογισμός προέρχεται από τον εχθρό. Αντιθέτως, ο λογισμός έρχεται από τον Θεό, από τον άγγελο ή από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, όταν μας γεμίζει χαρά και μας παρέχει ιδιαίτερη ειρήνη.
-116-
Το καλύτερο είναι να μη δίνουμε προσοχή στους λογισμούς, αλλά να βυθιζόμαστε στην προσευχή, να συνομιλούμε με τον Θεό δια της προσευχής.
-117-
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να αντιδράσουμε στους κακούς λογισμούς, να ελευθερώνουμε το πνεύμα μας από κάθε εμπαθή ή βλάσφημο λογισμό. Ο πρώτος, που συνιστούν οι Πατέρες της Εκκλησίας, είναι η μετάνοια. Ο δεύτερος είναι να στρέφουμε την προσοχή και το είναι μας σε κάτι άλλο. Όταν το ενδιαφέρον μας γι’ αυτό το άλλο εντείνεται, ο εχθρός παύει να ενδιαφέρεται και μας εγκαταλείπει.
-118-
Αν τα πάθη είναι δυνατά και αν κάποιος φοβερός, άγριος, αμαρτωλός λογισμός δεν θέλει να μας εγκαταλείψει, δεν μας απομένει παρά να παλαίψουμε με το κλάμα, όσον καιρό το κακό αυτό πνεύμα επιμένει.
-119-
Ο νους μας βρίσκεται σε διαρκή πάλη με τον νου του εχθρού. Για να οικοδομήσουμε τη ζωή μας, είναι απαραίτητη η στάση αυτή του συνεχούς αγώνα. Γιατί, αν κοιμόμαστε, αφήνουμε τον εχθρό, που δεν κοιμάται ποτέ, να κάνει τη δουλειά του και κινδυνεύουμε να χάσουμε τη σωτηρία μας.
-120-
Η νήψη. Ιδού με τι πρέπει να αρχίσουμε, ώστε τίποτα, αν είναι δυνατό, να μη γίνεται χωρίς τον Θεό.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Περί Πνεύματος και Ζωής», Αρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, 1995, σελ. 49-52