Ο θείος έρωτας είναι τέλεια αγάπη προς το θείο, που εκδηλώνεται σαν ακατάπαυστος πόθος προς τον Θεό. Ο θείος έρωτας γεννιέται στην καρδιά που έχει καθαρθεί από τα πάθη, διότι μέσα σ’ αυτήν επέρχεται η θεία χάρη. Ο έρωτας προς τον Θεό είναι θείο δώρο και προσφέρεται στην ψυχή που αγωνίζεται να παραμείνει αγνή, δώρο της θείας χάρης που επεφοίτησε και αποκαλύφθηκε στην ψυχή. Ο θείος έρωτας δεν ενεργεί σε καμία ψυχή, χωρίς προηγουμένως αυτή να έχει δεχτεί τη θεία αποκάλυψη. Αυτό, διότι η ψυχή που δεν έχει δεχτεί ακόμη τη θεία αποκάλυψη, δεν έχει πάνω της την επίδραση της χάριτος και μένει απαθής στον θείο έρωτα. Είναι αδύνατον να γεννηθεί θείος έρωτας χωρίς την ενέργεια της θείας δύναμης μέσα στην καρδιά. Διότι ο θείος έρωτας είναι ενέργεια της θείας χάρης που κατοικεί στην καρδιά.
Οι εραστές του θείου ελκύσθηκαν στον θείο έρωτα από τη θεία χάρη που ενήργησε στην καθαρή καρδιά τους, αποκαλύφθηκε στην ψυχή και ελκύσθηκε από τον Θεό. Ο εραστής του θείου δέχθηκε πρώτος από τον Θεό τον έρωτα και κατόπιν αισθάνθηκε έρωτα γι’ Αυτόν. Ο εραστής του θείου προηγουμένως έγινε υιός αγάπης και έπειτα αυτός αγάπησε τον Πατέρα.
Η καρδιά που ερωτεύτηκε τον Κύριο, ουδέποτε υπνώτει, αλλά πάντοτε βρίσκεται σε εγρήγορση, διότι ο έρωτας προς τον Κύριο την έχει κατακλύσει. Ο άνθρωπος παραδίδεται στον ύπνο από την ανάγκη της φύσης. Η καρδιά όμως γρηγορεί υμνώντας τον Θεό.
Ο θείος Χρυσόστομος λέει για τον πνευματικό έρωτα: «Είναι τόσο επιτακτικός ο πνευματικός έρωτας, ώστε να εκμεταλλεύεται τον καιρό, και πάντοτε η ψυχή να θέλει να βρίσκεται μ’ Αυτόν που την αγαπάει, ώστε καμιά θλίψη η οδύνη να μην πλησιάζει και εισχωρεί μέσα της».
Η ψυχή που έχει ελκυσθεί από τον θείο έρωτα προσκολλάται στέρεα στον Θεό. Έχει εμπιστοσύνη στον Θεό και σ’ Αυτόν αφήνει όλη της την ελπίδα. Ο θείος αυτός έρωτας την οδηγεί προς τον Θεό και μ’ Αυτόν διαλέγεται κάθε μέρα και νύχτα. Η ψυχή που έχει πληγωθεί από τον θείο έρωτα, τίποτε άλλο δεν επιθυμεί πέρα από το υπέρτατο αγαθό. Αμελεί για όλα και αισθάνεται πως όλα τα του κόσμου είναι ανούσια.
Η ψυχή που είναι ερωτευμένη με τον Θεό έχει μελέτη της τα λόγια Του και κατοικία τα σκηνώματά Αυτού. Όταν βγαίνει λόγος από το στόμα της είναι για να διηγηθεί τα θαυμάσια του Θεού και όταν συζητάει, μιλάει για τη δόξα και τη μεγαλοπρέπειά Του. Ακατάπαυστα αινεί και υμνεί τον Θεό και Τον λατρεύει με θείο πόθο. Έτσι, ο θείος έρωτας, ολόκληρη την ψυχή την αλλοίωσε, τη μεταμόρφωσε και την έκανε να εξοικειωθεί με τον Θεό.
Η ερωτευμένη με τον Θεό ψυχή, ενθουσιασμένη από την αγάπη, υπερίπταται, κατά κάποιον τρόπο, των σωματικών αισθήσεων, ακόμη και αυτού του σώματος. Αποχωρεί, λησμονεί τον εαυτό της, εξαιτίας της τέλειας αφοσίωσης της στον Θεό
Η ψυχή που έχει ερωτευθεί τον Θεό γνωρίζει τον Θεό. Αυτή η επίγνωση του Θεού της αναζωπύρωσε τον θείο έρωτα. Η ψυχή που, κατ’ αυτόν τον τρόπο, έχει ελκυσθεί από τον Θεό, είναι πλέον μακάρια, διότι έτυχε του θείου πόθου και εκπλήρωσε τις επιθυμίες της. Κάθε επιθυμία, κάθε λαχτάρα και ροπή, που είναι ξένη στη θεία αγάπη, απομακρύνεται απ’ αυτήν ως ταπεινή και ανάξια της.
Πόσο η αμειβόμενη από τον Θεό αγάπη προς Αυτόν, μεταμορφώνει την ψυχή που έχει αισθανθεί τον θείο έρωτα! Αυτή η θεία αγάπη ανυψώνει την ψυχή σαν ελαφρά νεφέλη και την οδηγεί προς την αέναη πηγή της αγάπης, προς την παντοτινή αγάπη και τη γεμίζει με φως αιώνιο. Η ψυχή που έχει πληγωθεί από τον θείο έρωτα, είναι πάντα χαρούμενη, αγάλλεται, σκιρτά και χορεύει γιατί αναπαύεται στην αγάπη του Κυρίου, όπως αναπαύεται κανείς στα ήρεμα νερά. Κανένα θλιβερό γεγονός του κόσμου δεν μπορεί να διαταράξει τη γαλήνη και την ειρήνη της. Ούτε κάτι λυπηρό να της αφαιρέσει τη χαρά και την ευφροσύνη.
Η ερωτευμένη με τον Θεό ψυχή, ενθουσιασμένη από την αγάπη, υπερίπταται, κατά κάποιον τρόπο, των σωματικών αισθήσεων, ακόμη και αυτού του σώματος. Αποχωρεί, λησμονεί τον εαυτό της, εξαιτίας της τέλειας αφοσίωσης της στον Θεό.
Η ανερμήνευτη γλυκύτητα της θείας αγάπης, τη μεν καρδιά γοητεύει και κατακυριεύει, τον δε νου έλκει προς το θείο, για να απολαύσει με αγαλλίαση τον Θεό.
Ο θείος έρωτας προξενεί την οικειότητα προς τον Θεό, η δε εξοικείωση το θάρρος. Με το θάρρος επέρχεται η επιθυμία για τη γεύση του θείου έρωτα και αυτή με τη σειρά της προξενεί την πείνα γι’ αυτόν.
Η ψυχή την οποία αγγίζει ο θείος έρωτας, τίποτα άλλο δεν σκέπτεται ούτε ποθεί, αλλά συνεχώς στενάζοντας λέει: Κύριε πότε θα έλθω και θα αντικρίσω το πρόσωπό Σου; Ποθεί η ψυχή μου να έλθει σε Σένα, στον Θεό μου, όπως ποθεί το ελάφι τις πηγές των υδάτων!
Τέτοιος αναδεικνύεται ο θείος έρωτας, όταν κυριεύει την ψυχή.
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Το γνώθι σαυτόν – κείμενα αυτογνωσίας» – Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, Εκδόσεις Άθως, Σεπτέμβριος 2014, σελ. 121-124