Σμύρνης τὸν Πρόεδρον, ὕμνοις τιμήσωμεν, θεῖον Χρυσόστομον καὶ τὸν Γρηγόριον, Κυδωνιέων φωτισμόν, καὶ μύστην Μοσχονησίων, ἔκλαμπρον Ἀμβρόσιον, νεοθύτῳ στρατεύματι, τῶν Μαρτύρων χαίρετε, ἐκβοῶντες ἀνώνυμοι, γνωστοί τε Ἰωνίας φωστῆρες, Γένους αἱ νέαι φρυκτωρίαι
(Τροπάριον τῶν Αἴνων)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία καθόρισε τή σημερινή Κυριακή πρό τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ὡς ἡμέρα μνήμης τῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν καί ἐθνομαρτύρων Χρυσοστόμου Σμύρνης, Ἀμβροσίου Μοσχονησίων, Γρηγορίου Κυδωνιῶν, Προκοπίου Ἰκονίου, Εὐθυμίου Ζήλων καί ὅλων τῶν κληρικῶν καί λαϊκῶν ἀδελφῶν μας πού μαρτύρησαν κατά τήν Μικρασιατική Καταστροφή μαχόμενοι ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος. Παράλληλα σήμερα προσευχόμαστε γιά τούς γονεῖς, ἀδελφούς, ἀναδόχους, διδασκάλους καί ὅλους τούς εὐσεβεῖς χριστιανούς ἀδελφούς μας πού ἀναπαύονται στήν εὐλογημένη γῆ τῆς Ἰωνίας.
Σ’ αὐτή τήν Ἰωνική γῆ καλλιεργήθηκε ἡ σκέψη καί ἔφτασε σέ ὑψηλές συλλήψεις, πού ἀπασχολοῦν τούς ἐπιστήμονες ὅλων τῶν τομέων μέχρι σήμερα. Ὅλη ἡ μετέπειτα ἐνασχόληση τῶν λογίων συνιστᾷ, σέ μεγάλο βαθμό, κάποιες ὑποσημειώσεις στό ἔργο τῶν ἀρχαίων Ἰώνων φιλοσόφων. Τήν ἴδια γῆ καλλιέργησαν ἔντιμοι ἐργάτες, πού ἔθρεψαν καλές οἰκογένειες καί ἔδωσαν στήν κοινωνία ἀγαθούς ἀνθρώπους.
Μεγαλόπνοος ὁ Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, πού ἀνεδείχθη «ἱερόν σφάγιον» πρίν ἀπό 95 χρόνια. Ποιμένας ἀληθής, εἰς τύπον Χριστοῦ, δέν ἐγκατέλειψε τό λαό του τήν ὥρα πού οἱ τουρκικές ὀρδές ὁρμοῦσαν στήν ὄμορφη Σμύρνη, διψῶντας γιά αἷμα καί γιά λεηλασίες. Ἀπέρριψε τίς προτάσεις διαφυγῆς, ὅπως ἔκανε καί ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ πρίν ἀπό ἑκατό χρόνια. Τέλεσε τήν τελευταία του Θεία Λειτουργία στόν Ἱ. Ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς, ἔδωσε κουράγιο στούς πιστούς καί ἔμεινε κοντά στό λαό του, γνωρίζοντας ὅτι θά ὑφίστατο φρικτό μαρτύριο, ἀπό ἕνα φανατισμένο ὄχλο. Σ’ αὐτόν τόν αἱμοχαρῆ ὄχλο παρεδόθη ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος Σμύρνης ἀπό τόν φρούραρχο Νουρεντίν. Ζωντανό τόν κακοποίησαν, τοῦ ἔκοψαν τά ἄκρα, τοῦ ξερίζωσαν τή γενειάδα, τοῦ ἔβγαλαν τά μάτια, καί τόν ἔδεσαν πίσω ἀπό ἕνα ἄλογο, πού τόν ἔσερνε στά καλντερίμια τῆς Ἰωνικῆς πρωτεύουσας. Πότισε μέ τό αἷμα του τούς δρόμους πού ἁγίαζε μέχρι τότε ὡς Ποιμενάρχης τῆς πόλης.
Ὁ ἐκφραστής τῶν ἐθνικῶν πόθων κατέστη τό σύμβολο τῶν τραγικῶν πεπραγμένων τοῦ Γένους. Τό μαρτύριό του παρακολούθησαν, στήν πρώτη φάση, κάποιοι Γάλλοι ναῦτες, πού εἶχαν ἀποστολή νά τόν φυγαδεύσουν στήν ἐκκλησία τῆς Σάκρ – Κέρ ἤ στό Γαλλικό Προξενεῖο. Ἡ γαλλική περίπολος ἔβλεπε τίς βαρβαρότητες, ἀδυνατώντας νά ἐπέμβει. Δέν εἶχε τή δυνατότητα, οὔτε τό κουράγιο νά παρακολουθήσει τή φρικτή συνέχεια. Καί ἄλλοι Κληρικοί μαρτύρησαν ἐκεῖνες τίς ἡμέρες, ἀλλά δέν πρόδωσαν τήν Πίστη τους, ὡς ἄξιοι συνεχιστές μιᾶς μεγάλης παράδοσης.
Ἡ θυσία τῶν Ἀρχιερέων καί τοῦ λοιποῦ Κλήρου κρατᾷ ψηλά τήν ἐθνική μας ὑπερηφάνεια καί ἀποτελεῖ ἐγγύηση ὅτι σέ δύσκολες ὧρες ἡ Ἐκκλησία θά συνεχίσει τή λαμπρή παράδοση νά προσφέρει τούς Λειτουργούς Της θυσία ζωῆς. Οἱ Νεομάρτυρες Κληρικοί μας ἀπέθαναν μέ θάνατο ἀτιμωτικό, ἀλλά εἶναι ζωντανοί. Σφαγιάσθηκαν, ἀλλά δέ χάθηκαν. Ἔγιναν σύμβολα τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί τῆς Ὀρθοδοξίας. Μέ τό τίμιο καί τό ἀθῶο αἷμα τους λυτρώνουν ἀπό τόν πνευματικό θάνατο καί σηματοδοτοῦν τήν πορεία μας πρός τά Ἄνω, στήν ἀληθινή δικαιοσύνη καί στήν ἀνυπόκριτη Ἀγάπη. Θά μποροῦσαν νά ἔχουν ὑλικά ἀγαθά καί νά ἀποκτήσουν ἀξιώματα στή νέα πραγματικότητα πού εἶχε ἀρχίσει νά διαμορφώνεται στήν γείτονα.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Οἱ Ἕλληνες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τοῦ Πόντου ἦσαν εὐσεβεῖς καί εἶχαν πλήρη συναίσθηση ὅτι αὐτό πού τούς κράτησε τόσους αἰῶνες σέ ἕνα τόσο ἀφιλόξενο περιβάλλον ἦταν ἡ Ἐκκλησία καί οἱ Ἑλληνορθόδοξες ἱερές παραδόσεις μας. Συνεχιστές αὐτῆς τῆς ἱστορικῆς κληρονομιᾶς, ἔφεραν μαζί τους τά ἱερά κειμήλια, τίς εἰκόνες, τά καντήλια τους καί ὅ, τι ἄλλο σύμβολο καί τά ἐναπέθεσαν στά εἰκονοστάσια τους καί στή συνέχεια στούς Ἱερούς Ναούς που οἰκοδόμησαν μέ στέρηση, μέ ἐγκαρτέρηση, μέ ὅραμα καί πίστη. Μείνανε σέ φτωχικά σπιτάκια πού τά στόλισαν μέ τά κεντήματά τους, τά ζέσταναν μέ τίς ἀνάσες τους καί τά δρόσιζαν μέ τά βασιλικά τους στίς γλάστρες. Οἱ γειτονιές καί οἱ δρόμοι ἀσβεστώθηκαν, καί γρήγορα κατάλαβαν ὅλοι ὅτι οἱ ἀδελφοί μας πρόσφυγες ἦσαν φορεῖς πολιτισμοῦ, τόν ὁποῖο μπόλιασαν μέ τίς ἐδῶ συνθῆκες, μέ τά θέσμια τῶν ἀδελφῶν τῆς ἀναπτυσσόμενης ἐσωτερικῆς μετανάστευσης, αὐτά πού ἔφεραν ἀπό τήν Ἤπειρο, τή Θράκη, τή Μακεδονία, τήν Κρήτη, τά Νησιά μας καί τόν Μωριά. Ἔχουμε πιά μιά πολυπολιτισμική κοινωνία πού ἔχει συνεκτικό δεσμό τήν Πίστη στόν Θεό καί τήν ἀγάπη στήν πατρίδα.
Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη τῶν μαρτύρων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τοῦ Πόντου.
Ἄς εὐλογεῖ ὁ Θεός τά εὐγενῆ ὄνειρα τῶν ἀπογόνων τους, πού κρατοῦν μέ καμάρι τά λάβαρα τῶν Συλλόγων τους καί ἀγωνίζονται νά προοδεύσουν καί νά δοξάσουν τήν πατρίδα μας.
Μέ πατρικές εὐχές
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ὁ Νικαίας Ἀλέξιος