Προσευχή αληθινή είναι η απερίσπαστη, η χωρίς ρεμβασμό, που εκτελείται με προθυμία, με ψυχή που πονάει για τις αμαρτίες της και με νου προσηλωμένο. Η προσευχή περισσότερο πρέπει να αφορά πράγματα αγαθά και να μην εξαντλείται μόνο σε λεπτά και προσεγμένα λόγια. Η ταπεινοφροσύνη γίνεται παντού όχημα της προσευχής και αυτή είναι η απόδειξη ταπείνωσης, γιατί γνωρίζοντας την ασθένειά μας ζητάμε της βοήθεια του Θεού.
Οι ασκούμενοι στην παρθενική ζωή, να έχει μπροστά στα μάτια σας μόνο τον Χριστό και τον Πατέρα Του και με την προσευχή να φωτίζεσθε από το Άγιο Πνεύμα. Όταν προσεύχεται μια ψυχή και δεν διαλέγεται με τον Θεό, πως θα εισακουσθεί απ’ Αυτόν; Η ευχή μας κάνει να προσεγγίζουμε τον Θεό και να αισθανόμαστε εξοικειωμένοι μαζί Του· ένθεος συνομιλία και νοερή απάντηση με Αυτόν που είναι το κάλλιστο και τιμιότατο.
Η προσευχή είναι βοηθός στη ζωή μας· συνομιλία με τον Θεό, λησμοσύνη των γήινων πραγμάτων, άνοδος στον ουρανό. Δια της ευχής μεταφερόμαστε προς τον Θεό. Αν έχουμε συναίσθηση ότι προσευχόμενοι στεκόμαστε ενώπιόν Του, θα προσευχηθούμε πράγματι χωρίς μετεωρισμό.
Η προσευχή είναι ο ήλιος των νοερών οφθαλμών της ψυχής. Όπως ο ήλιος είναι το φως του σώματος, έτσι και η προσευχή είναι το φως της ψυχής. Η προσευχή που διενεργείται με προθυμία και ζήλο, είναι άσβηστο και διαρκές φως της ψυχής και της διανοίας. Η θεία προσευχή είναι αληθινά ουράνια πανοπλία και από μόνης της είναι δυνατόν να διαφυλάξει ασφαλώς αυτούς που έχουν παραδώσει τον εαυτό τους στον Θεό. Η προσευχή είναι κοινό φάρμακο των παθών, κατάλληλο στο να προφυλάει απ’ αυτά. Η προσευχή είναι χορηγός της ζωής, υποθήκη υγείας, ελπιδοφόρο άνθος. Μεγάλο όπλο η προσευχή, μεγάλη ασφάλεια, μεγάλος θησαυρός, μεγάλο λιμάνι, ασφαλής περιοχή. Η προσευχή είναι σωτήριο φάρμακο, που εμποδίζει τη διάπραξη αμαρτημάτων και γιατρεύει τα πλημμελήματα.
Ισχυρό όπλο η προσευχή, μόνιμος θησαυρός, πλούτος αδαπάνητος, λιμάνι δίχως κύματα, πηγή γαλήνης, ρίζα μυρίων αγαθών και μητέρα· πιο δυνατή και από τη βασιλεία ακόμη.
Η προσευχή είναι λιμάνι των βασανισμένων, άγκυρα όσων κλυδωνίζονται, στήριγμα των σαλευομένων, θησαυρός των φτωχών, ασφάλεια των πλουσίων, απομάκρυνση νοσημάτων, φύλακας της υγείας, φυγαδευτήριο κάθε λύπης, πηγή ευθυμίας, αφορμή συνεχούς ευχαρίστησης, μητέρα της φιλοσοφίας.
Η προσευχή είναι βοηθός στη ζωή μας· συνομιλία με τον Θεό, λησμοσύνη των γήινων πραγμάτων, άνοδος στον ουρανό. Δια της ευχής μεταφερόμαστε προς τον Θεό. Αν έχουμε συναίσθηση ότι προσευχόμενοι στεκόμαστε ενώπιόν Του, θα προσευχηθούμε πράγματι χωρίς μετεωρισμό
Η προσευχή δεν είναι βέβαια εφόδιο μόνο στους αμαρτωλούς και κάτι ανάρμοστο για τους δικαίους. Και στους δύο προσφέρει άφθονα τα αγαθά. Στους δίκαιους παραχωρεί την ασφάλεια της δικαιοσύνης και στους αμαρτωλούς το μέσο για να αποθέσουν τα αμαρτήματά τους. Είναι ο τρόπος για να κρατηθούν οι δίκαιοι μακριά από την αμαρτία. Είναι νοητή η κραυγή των δικαίων προς τον Θεό αλλά η ισχύς της κρύβεται στα βάθη της καρδιάς και μπορεί να φθάσει ως τα αυτιά του Θεού. Ο Θεός βέβαια γνωρίζει όλων τις σκέψεις. Και ότι ακριβώς επισημαίνει η φωνή μας, αυτό λέμε με τον νου στον Θεό, το οποίο όμως πριν ακόμη το σκεφτούμε, ο Θεός το γνωρίζει. Είναι δυνατόν λοιπόν ο άνθρωπος να προσεύχεται χωρίς να προφέρει καμιά λέξη, αλλά να συνδυάζει μέσα του καθετί πνευματικό σε νοερή προσευχή που τον ενώνει απερίσπαστα με τον Θεό.
Αυτή είναι η πραγματική προσευχή, όταν εσωτερικά πηδούν φωνές περισσότερο της πονεμένης ψυχής, αλλά από την προθυμία του νου που προσεύχεται. Έτσι προσευχόταν και ο Μωυσής. Γι’ αυτό, δίχως να έχει πει ο ίδιος μια λέξη, του λέει ο Θεός: «τι βοάς προς με;». Ασφαλώς οι άνθρωποι μόνο αυτήν τη φωνή προσέχουν. Ο δε Θεός, πριν από αυτή, ακούει την εσωτερική κραυγή του. Άρα και χωρίς να μιλάτε, ακούγεσθε από τον Θεό· και στην αγορά που βαδίζετε να προσευχόσαστε με τον νου, μετά πολλής ακριβείας· και με φίλους αν συζητάτε και με καθετί με το οποίο ασχολείσθε, μπορείτε με μία σφοδρή βοή να καλείτε τον Θεό· την εσωτερική σας βοή εννοώ, αλλά σε κανέναν από τους παρόντες να μη δίνετε την εντύπωση ότι κάνετε τέτοια προσευχή.
Ούτε με τη στάση του σώματος ούτε με την κραυγή της φωνής, αλλά με πρόθυμη τη θέληση να κάνουμε προσευχή. Μήτε με θορύβους και κραυγές και προς επίδειξη, έτσι ώστε να ενοχλείτε και τους διπλανούς, αλλά με κάθε ηπιότητα, με συντριβή νου και εσωτερικά δάκρυα.
Απόσπασμα από το βιβλίο: « Το γνώθι σαυτόν – κείμενα αυτογνωσίας» – Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, Εκδόσεις Άθως, Σεπτέμβριος 2014, σελ. 111-113