Η αλήθεια είναι το χαρακτηριστικό του ενάρετου βίου. Το να μιλάει την αλήθεια είναι καθήκον κάθε ανθρώπου και το οφείλει αυτό και στον εαυτό του και στους γύρω του. Αυτός που λέει την αλήθεια τιμάει πρώτα τον εαυτό του και ύστερα αυτόν που την ακούει. Αυτός που μιλάει την αλήθεια στον πλησίον του, του αποδίδει την τιμή που του οφείλει. Γιατί αυτός που ακούει, καθώς είναι λογικό, δικαιούται, -εφόσον ρωτάει έντονα να μάθει- να γνωρίσει την αλήθεια. Η αλήθεια στολίζει διπλά αυτόν που την ομολογεί. Τελειοποιεί αυτόν στην αρετή, διότι η αλήθεια είναι τελειοποιός της αρετής· η αλήθεια εξομοιώνει αυτόν που την ομολογεί με τον Θεό, ο οποίος είναι η απόλυτη αλήθεια.
Αλήθεια είναι η ασφαλής κατανόηση του όντος. Αλήθεια είναι ο Θεός, διότι Αυτός είναι φως, αλήθεια και ζωή. Όπως και η γνώση της αλήθειας είναι γνώση του Θεού, του όντως υπαρκτού. Αυτός που μιλάει την αλήθεια «εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ» (Α’ Ιω. δ΄, 16).
Ο Χρυσόστομος λέει: «Τίποτα δεν είναι πιο φανερό ή πιο ισχυρό από την αλήθεια, όπως και δεν είναι τίποτα πιο ανίσχυρο από το ψέμα. Η αλήθεια στέκεται γυμνή σε όσους δεν θέλουν να την εξετάσουν από κάθε πλευρά· δεν επιθυμεί να κρύβεται, ούτε υπολογίζει κινδύνους, ούτε τρέμει απειλές». Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς λέει: «Μία είναι η αλήθεια, καθώς και μία κατά τη δύναμη η αρετή».
Η δύναμη της αλήθειας δεν έχει καμιά ανάγκη βοήθειας. Αλλά κι αν ακόμη έχει χίλιους που προσπαθούν να τη σβήσουν, όχι μόνο δεν αφανίζεται, αλλά στερεώνεται περισσότερο από αυτούς που επιχειρούν να την επηρεάσουν
Μία είναι η οδός της αλήθειας, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Δια του Κυρίου Ιησού Χριστού ανυψωνόμαστε προς τον Πατέρα και γινόμαστε υιοί του Θεού. Η αλήθεια οδηγεί προς το τέλειο και ακριβές της αρετής. Η αλήθεια είναι η επιστήμη της αρετής· η δε εξοικείωση της αρετής, επιστήμη της αλήθειας. Η αλήθεια, με την εργασία της αρετής, διατηρεί υγιή την ψυχή και περιφρουρεί το ηθικό της σθένος. Η αλήθεια είναι έμφυτη γνώση του θείου και διακαής πόθος για τον Θεό.
Ο Θεοδώρητος λέει ότι η αλήθεια των δογμάτων του ευαγγελίου είναι για τους ευσεβείς που έχουν καλή προαίρεση, ότι το θεμέλιο για την οικία και η καρίνα για το πλοίο. Ο Κύριος επιζητά την αλήθεια, γιατί είναι περισσότερο αρεστό στον Θεό ο άνθρωπος να πράττει δίκαια και αληθινά, παρά να αποδίδει θυσίες και προσφορές. Η αλήθεια είναι σπουδαία εντολή του Κυρίου. Αλήθεια είναι το να λέει κανείς το ναι ναι και το όχι όχι. Το φως φως και το σκοτάδι σκοτάδι. Η δύναμη της αλήθειας δεν έχει καμιά ανάγκη βοήθειας. Αλλά κι αν ακόμη έχει χίλιους που προσπαθούν να τη σβήσουν, όχι μόνο δεν αφανίζεται, αλλά στερεώνεται περισσότερο από αυτούς που επιχειρούν να την επηρεάσουν. Τίποτα δεν είναι ισχυρότερο από την αλήθεια. Η αλήθεια επικρατεί πάντα και παντού. Είναι ωραία σαν κόρη του Ουρανού. Η χάρη της θέλγει και η εικόνα της, σαν εμφανίζεται, χαροποιεί τις ψυχές. Στο πρόσωπο της αλήθειας διαλάμπει η ευγένεια, η αθωότητα και η ευσέβεια. Την έχει στολίσει η αρετή. Η αγιότητα την περιέλουσε και ολόκληρη αναδίδει ευωδία μύρου!
Απόσπασμα από το βιβλίο: « Το γνώθι σαυτόν – κείμενα αυτογνωσίας» – Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, Εκδόσεις Άθως, Σεπτέμβριος 2014, σελ. 237-239