Μεγάλο πράγμα η μοναχική ζωή! Πολύ μεγάλο. Μεγάλη, υψηλή ζωή, θεία ζωή, ποιητική ζωή. Είναι μία ζωή εξαίσια. Ο μοναχός μπορεί να βρίσκεται στη γη, αλλά ταξιδεύει πάνω με τ’ άστρα, μέσα στο άπειρο. Ζει με τη φαντασία τον Θεό, τον ουρανό. Ζει μία ζωή εξαίσια. Αυτή τη ζωή τη λένε αγγελική και είναι αγγελική. Είναι όντως τέτοια.
Για να τη ζει, όμως, σωστά ο μοναχός, πρέπει να έχει μοναχική συνείδηση. Κι αυτό θα το πετύχει με τη στροφή του εξ’ ολοκλήρου στον Θεό και στο σκοπό που έχει βάλει. Ζει με τη σιωπή, τη νοερά προσευχή, την άσκηση, την υπακοή. Πρέπει να αποθάνει για όλα, για να ζει εν Χριστώ. Ξυπνάει με λαχτάρα, κάνει τον κανόνα του, τρέχει στις ακολουθίες, στα διακονήματα. Μία είναι η έγνοια του, πως θ’ αρέσει στον Θεό, πως θα υπηρετήσει τον Θεό, πως θα γίνει αίτιος να δοξάζεται το όνομα του Θεού. Πάντα έχει στον στο νου του τις υποσχέσεις που έδωσε, όταν έγινε μοναχός, ενώπιον του Τριαδικού Θεού. Γι’ αυτό συχνά διαβάζει τον Κανόνα της Μοναχικής Κουράς με προσοχή. Δεν χαλάει την τάξη και τη σειρά του μοναστηριού. Τηρεί όλους τους κανονισμούς.
Για να προκόψει κανείς στο μοναστήρι, πρέπει ν’ αγωνίζεται χωρίς να πιέζεται από κανέναν. Όλα με χαρά και προθυμία, όχι αναγκαστικά. Ο μοναχός δεν είναι αυτός που πιέζεται και κάνει κάτι μηχανική και αγχωμένα. Ότι κάνει, το κάνει μονάχα από αγάπη προς τον ουράνιο Νυμφίο, από θείο έρωτα. Όχι να βάζει στο νου του την κόλαση ή το θάνατο. Ο μοναχισμός δεν πρέπει να είναι φυγή αρνητική, αλλά φυγή θείου έρωτος, θείας λατρείας.
Όλο το μυστικό είναι η προσευχή, το δόσιμο, η αγάπη στον Χριστό. Η μοναχική ζωή είναι ζωή χαρισάμενη. Πρέπει να γλυκαθεί ο μοναχός στην προσευχή, να ελκυσθεί υπό της θείας αγάπης. Δεν μπορεί να σταθεί στο μοναχισμό, αν δεν γλυκαθεί στην προσευχή. Άμα αυτό δεν γίνει, πάει, δεν μπορεί να καθίσει στο μοναστήρι.
Ξυπνάει με λαχτάρα, κάνει τον κανόνα του, τρέχει στις ακολουθίες, στα διακονήματα. Μία είναι η έγνοια του, πως θ’ αρέσει στον Θεό, πως θα υπηρετήσει τον Θεό, πως θα γίνει αίτιος να δοξάζεται το όνομα του Θεού
Αλλ’ αυτό που τον κρατά στο μοναστήρι μαζί με την προσευχή είναι και η εργασία και το εργόχειρο. Δεν είναι άλλο η δουλειά και άλλο η προσευχή. Η εργασία δεν εμποδίζει την προσευχή, αντίθετα την ενισχύει και την κάνει πιο καλή. Είναι θέμα αγάπης. Η εργασία, μάλιστα, είναι σαν να προσεύχεται κανείς, σαν να κάνει μετάνοιες. Η εργασία είναι ευλογία. Γι’ αυτό βλέπομε ότι τους μαθητές Του αλλά και οι προφήτες Του ο Χριστός τους καλούσε την ώρα που εργάζονταν, επί παραδείγματι, την ώρα που κάποιος ψάρευε ή έβοσκε τα πρόβατά του.
Η χαρά του μοναχού είναι να μπει στην αγάπη του Θεού, στην Εκκλησία, στην Αγία Τριάδα, στον Χριστό. Ενούται με τον Χριστό, σκιρτάει η καρδιά του, πληρούται χάριτος. Ο Χριστός είναι η χαρά του, είναι ενθουσιασμός, είναι ελπίδα, είναι αγάπη. Τι να σας πω! Εγώ, με την χάρι του Θεού, που επήγα εκεί πέρα, στο Άγιον Όρος…Τι ζωή, τι αγάπη, τι ευλάβεια, τι λαχτάρα, τι υπακοή, τι προσευχή! Πως ζούσαμε ο ένας τον άλλον με το μειδίαμά του, με την αγάπη του! Πω, πω, ουράνια πολιτεία!
Ο ασκητής που πάει στην ερημιά όλα τα θυσιάζει, και την ανάπαυσή του, αρκεί να επιτύχει τον τρόπο έτσι να αισθανθεί την χάρι του Θεού, να βρεθεί στη θαλπωρή του Χριστού, στην αγκάλη του Χριστού· να ενωθεί, να αισθανθεί τη συντροφιά με τον Θεό, την ένωσή του με τον Θεό· να γίνει ένα με τους άλλους, όπως η Αγία Τριάδα, όπως τα τρία πρόσωπά της Αγίας Τριάδος που είναι ένα. Έτσι φεύγει απ’ τον κόσμο αυτόν όχι απελπισμένος. Κάθε εκεί, βασανίζεται, αλλά δεν φεύγει απελπισμένος. Φεύγει πολύ παρηγορημένος και με μεγάλη συντροφιά. Και συντροφιά του είναι όλη η φύση, και τα πουλιά και τα ζώα, αλλά και όλοι οι άγιοι, οι μάρτυρες και οι άγγελοι. Και κυρίως η συντροφιά του είναι η Παναγία μας με τον Υιό της.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου Βίος και Λόγοι», Ιερά Μονή Χρυσοπηγής, Χανιά 2008, σελ. 337-339