Γράφεις: «Παρέμεινα ορθόδοξος με την πολιτιστική σημασία του όρου», ταυτόχρονα όμως «έπαυσα να πιστεύω σε πολλά ορθόδοξα δόγματα», και ακόμη «ο τύπος της ζωής μου δεν είναι καθόλου ασκητικός». Σε τι λοιπόν τότε συνίσταται ο ορθόδοξος πολιτισμός; Μου φαίνεται ότι, αν απορρίψουμε το ορθόδοξο Σύμβολο της πίστεως και την ασκητική εμπειρία που αποκτήθηκε με αιώνες ζωής εν Χριστώ, εκείνο που θα απομείνει από τον ορθόδοξο πολιτισμό δεν θα είναι παρά μόνο το ελληνικό μινόρε και η ρωσική τετραφωνία.
Από τα λόγια σου δημιουργείται η εντύπωση ότι προτίμησες την προτεσταντική ελευθερία παρά τα στενά πλαίσια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. «Με την εσωτερική μου πάλη πέτυχα κάποια πνευματική ελευθερία», γράφεις.
Στην πάλη αυτή κέρδισε τη νίκη η φυσική λογική. Η πείρα της ιστορίας έδειξε ότι, όταν η φυσική λογική αφεθεί στον εαυτό της, καταλήγει αναπόφευκτα σε πανθεϊστική κοσμοθεωρία και μυστικισμό. Αν όμως αυτό συμβαίνει στην ψυχή ενός χριστιανού, που δεν θέλει ωστόσο να αρνηθεί τον Χριστό, όπως ο Λέων Τολστόϊ, τότε αυτός θα οδηγηθεί στον προτεσταντικό ορθολογισμό ή σε έναν πνευματισμό, μυστικιστικά συγγενή προς τον πανθεϊσμό. Εσωτερικά έχω πεισθεί κατά κάποιον τρόπο ότι η απόρριψη της Εκκλησίας συνεπάγεται την απόρριψη του κηρύγματος των Αποστόλων. «Ο ήν απ’ αρχής, ο ακηκόαμεν, ο εωράκαμεν τοις οφθαλμοίς ημών, ο εθεασάμεθα και αι χείρες ημών εψηλάφησαν, περί του Λόγου της ζωής. Και η ζωή εφανερώθη, και εωράκαμεν και μαρτυρούμεν και απαγγέλλομεν υμίν την ζωήν την αιώνιον» [1].
«Ο Λόγος σάρξ εγένετο» [2].
Σε τι λοιπόν τότε συνίσταται ο ορθόδοξος πολιτισμός; Μου φαίνεται ότι, αν απορρίψουμε το ορθόδοξο Σύμβολο της πίστεως και την ασκητική εμπειρία που αποκτήθηκε με αιώνες ζωής εν Χριστώ, εκείνο που θα απομείνει από τον ορθόδοξο πολιτισμό δεν θα είναι παρά μόνο το ελληνικό μινόρε και η ρωσική τετραφωνία
Αυτόν ακριβώς τον Σαρκωθέντα Λόγο, που τον είδαμε, τον ακούσαμε, τον ψηλαφήσαμε, κηρύττει η Εκκλησία στα δόγματά της. Η υπέρτατη βαθμίδα της συγκεκριμένης πραγματικότητος είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού την ώρα της Λειτουργίας. Δεν το έζησες άραγε ποτέ κατά την τέλεση της Λειτουργίας; Η εικόνα …, ο αγιασμός της σάρκας των αγίων είναι πράγματι τόσο οφθαλμοφανής, όταν το Πνεύμα το Άγιο ενεργεί σε αυτούς. Εξαιτίας αυτού τα λείψανα των αγίων είναι τόσο ακατανόητα για τους πνευματιστές και άλλο τόσο τους σκανδαλίζουν.
Εσύ τα γνωρίζεις όλα αυτά. Βέβαια, αν μιλώ γι’ αυτά, δεν είναι γιατί σε θεωρώ απληροφόρητο, αλλά γιατί εγώ ο ίδιος ζω αυτό, για το οποίο γράφω.
Φαντάσου μια νέα κόρη, που ονειρεύεται σύζυγο και γάμο. Στα όνειρά της σχηματίζει την εικόνα ενός συζύγου ευγενούς, ωραίου, έξυπνου, ηρωικού. Με πάλλουσα καρδιά, εκστατικά μάτια φαντάζεται και το γάμο και τη γλυκύτητα των ασπασμών. Και οι ονειροπολήσεις αυτές είναι γι’ αυτήν γλυκειές. Ταυτόχρονα φαντάσου μια άλλη, όμοιά της, που παντρεύτηκε στην πραγματικότητα με έναν υπέροχο σύζυγο. Και αυτή στον καιρό της ζούσε με όνειρα.
Η πρώτη ξαγρυπνώντας τα βράδια δεν θα φέρει ασφαλώς στον κόσμο νέα ζωή. Ωστόσο τα ονειρικά της βιώματα θα μοιάζουν κάπως με τα βιώματα του πραγματικού γάμου της δεύτερης. Τέτοια μου φαίνεται πως είναι η διαφορά του πανθεϊστικού μυστικισμού από τη χριστιανική εν Θεώ ζωή.
Με μεγάλη εν Χριστώ αγάπη,
Σωφρόνιος ιερομόναχος
Σημειώσεις:
[1]. Α’ Ιωάν. 1,1‐2.
[2]. Ιωάν. 1,14.
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Αγώνας Θεογνωσίας-Η αλληλογραφία του Γέροντος Σωφορνίου με τον Δ. Μπάλφουρ», Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου, Ιερά Σταυροπηγιακή και Πατριαρχική Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας, 2004, σελ. 305-307