Όταν ο νους σώσει τις αισθήσεις της ψυχής από τα θελήματα της σάρκας και τις οδηγήσει στην απάθεια και ξεχωρίσει την ψυχή από τα θελήματα της σάρκας, τότε αν δει ο Θεός την αδιαντροπιά των παθών, ότι ορμούν στην ψυχή για να φέρουν τις αισθήσεις στην αμαρτία, και φωνάξει ο νους κρυφά από το Θεό και ακατάπαυστα, στέλνει την βοήθειά Του και όλα αυτά αμέσως τα καταστρέφει.
Σε παρακαλώ, εφόσον βρίσκεσαι στη ζωή, μην αφήσεις ελεύθερη την καρδιά σου. Γιατί όπως ο γεωργός δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τους καρπούς του, επειδή δεν γνωρίζει τι μπορεί να συμβεί μέχρις ότου τους μαζέψει, έτσι και ο άνθρωπος δεν επιτρέπεται να αφήσει αφύλαχτη την καρδιά του όσο αναπνέει. Όπως δεν γνωρίζει ο άνθρωπος ποιο πάθος θα του έρθει ως την τελευταία του πνοή, έτσι δεν πρέπει να αφήσει ελεύθερη την καρδιά του μέχρι την ώρα εκείνη, αλλά πρέπει πάντοτε να φωνάζει προς τον Θεό να τον βοηθήσει και να τον ελεήσει.
Εκείνος που δεν βρίσκει βοήθεια σε καιρό πολέμου, ούτε στην ειρήνη μπορεί να έχει εμπιστοσύνη.
Όταν χωριστεί κανείς από την αμαρτωλή ζωή, θα γνωρίσει με ακρίβεια όλα τα αμαρτήματα με τα οποία αμάρτησε στο Θεό. Γιατί δεν βλέπει τις αμαρτίες του πριν χωριστεί από αυτές, πράγμα που θα του φανεί πικρό και δύσκολο. Όσοι φτάνουν σ’ αυτό το μέτρο, κλαίνε για τις αμαρτίες τους και παρακαλούν και ντρέπονται μπροστά στο Θεό, φέρνοντας στο νου τις πονηρές φιλίες που είχαν με τα πάθη. Ας αγωνιστούμε λοιπόν αδερφοί μου κατά τη δύναμή μας και ο Θεός μας βοηθά κατά το πλήθος του ελέους Του. Και αν δεν φυλάξαμε καθαρή την καρδιά μας, τουλάχιστον ας βάλουμε τα δυνατά μας να φυλάξουμε τα σώματά μας, όπως μας ζητάει ο Θεός, αναμάρτητα και ας πιστεύουμε ότι κατά τον καιρό της πνευματικής πείνας που μας βρήκε, μας ελεεί μαζί με τους Αγίους Του.
Μη νομίζεις λοιπόν τον εαυτό σου ότι είσαι νεκρός ως προς την αμαρτία, όσο στενοχωρείσαι και πολεμείσαι με ορμή από τους εχθρούς σου τους δαίμονες, είτε ξυπνητός, είτε στον ύπνο σου
Εκείνος που έδωσε την καρδιά του στην αναζήτηση του Θεού με αληθινή ευσέβεια, δεν μπορεί να σκέφτεται ότι είναι αρεστός στο Θεό. Επειδή όσο τον ελέγχει η συνείδησή του για τις αμαρτίες που έκανε, δεν απόκτησε ελευθερία. Εφόσον υπάρχει ο έλεγχος, υπάρχει και εκείνος που κατηγορεί· και εφόσον υπάρχει κατηγορία, δεν υπάρχει ελευθερία. Αν λοιπόν στην προσευχή σου δεις ότι δεν σε κατηγορεί κανένα είδος κακίας, είσαι ελεύθερος και μπήκες στην αγία ανάπαυση του Θεού, σύμφωνα με το θέλημά Του. Αν δεις ότι ο καλός καρπός δυνάμωσε και δεν τον πνίγουν τα ζιζάνια του εχθρού· και ότι δεν έφυγαν μόνοι τους οι εχθροί και έπαψαν από πανουργία να πολεμούν πλέον τις αισθήσεις σου· και αν η νεφέλη έριξε τη σκιά της πάνω στη σκηνή και ο ήλιος δεν σε έκαψε την ημέρα, ούτε η σελήνη τη νύχτα (Ψαλμ. 120, 6)· και αν βλέπεις ότι ετοίμασες την σκηνή να τη στήσεις και να τη φυλάξεις κατά το θέλημα του Θεού, τότε με τη δύναμη του Θεού, έχεις νικήσει. Και τότε Αυτός θα ρίξει τη σκιά Του πάνω στη σκηνή γιατί είναι δική Του. Και έως ότου γίνεται πόλεμος, ο άνθρωπος έχει φόβο και τρόμο, ή να νικήσει σήμερα, ή να νικηθεί· ή να νικηθεί αύριο ή να νικήσει· γιατί ο αγώνας σφίγγει την καρδιά ολόγυρα. Η απάθεια όμως είναι ακαταμάχητη, γιατί έλαβε πια το βραβείο και έπαψε πια να μεριμνά για κάποιο από τα τρία μέρη, επειδή ειρήνευσαν μεταξύ τους και με το Θεό. Τα τρία αυτά μέρη είναι ψυχή, σώμα και πνεύμα. Όταν λοιπόν τα τρία αυτά γίνουν ένα με την ενέργεια του Άγιου Πνεύματος, δεν μπορούν πλέον να χωριστούν. Μη νομίζεις λοιπόν τον εαυτό σου ότι είσαι νεκρός ως προς την αμαρτία, όσο στενοχωρείσαι και πολεμείσαι με ορμή από τους εχθρούς σου τους δαίμονες, είτε ξυπνητός, είτε στον ύπνο σου. Όσο ο ταλαίπωρος άνθρωπος βρίσκεται στο στάδιο του αγώνα, δεν μπορεί να είναι ασφαλής.
Απόσπασμα από: «Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών», Άγιος Ησαΐας, ο αναχωρητής – 27 Κεφάλαια περί τηρήσεως του νου, Φιλοκαλία Τόμος Α’, Εκδόσεις Περιβόλι της Παναγίας