Απαραίτητος ο φόβος του Θεού
Βάλτε μέσα τους από την πρώτη ηλικία τον φόβο του Θεού και θα τα διατηρήση καλύτερα από κάθε πατέρα. Αυτό θα είναι τείχος στέρρεος. Διότι, όταν κάθεται μέσα ο φύλακας, δεν μας χρειάζεται κανένα από τα έξω τεχνάσματα· όταν όμως δεν υπάρχη εκείνος, όλα τα έξω γίνονται στα χαμένα. Αυτό θα είναι σε αυτά και πλούτος και δόξα και έπαινος, αυτό θα τα κάνη λαμπρά, όχι μόνο στη γη, αλλά και στον ουρανό. (Α’ Θεσσαλονικείς, ΣΤ΄ ΕΠΕ 22,480. PG 62,433)
«Δεν θα είναι άμισθη η παιδοτροφία»
Η ανατροφή των παιδιών δεν θα μείνη για σας χωρίς μισθό. Αυτό βέβαια λέγει και στη συνέχεια λέγοντας: «Αν υπάρχουν μαρτυρίες για τα καλά της έργα, αν ανέθρεψε παιδιά (Α’ Τιμόθ. 5, 10), θέτοντας μαζί με τα άλλα και αυτό.
Διότι δεν είναι μικρό αυτό, το να προσφέρης δηλαδή στον Θεό τα παιδιά που σου δόθηκαν από τον Θεό. Αν λοιπόν βάλλουν καλά θεμέλια και βάθρο στην ανατροφή τους, θα έχουν μεγάλο μισθό, όπως πάλι θα τιμωρηθούν αν αμελήσουν.
Επειδή και ο Ηλεί χάθηκε εξ αιτίας των παιδιών του· διότι έπρεπε να τα νουθετή. Τα νουθετούσε βέβαια, όχι όμως όπως έπρεπε, αλλά μη θέλοντας να τα λυπήση, και αυτά και ο ίδιος χάθηκαν.
Ακούστε τα αυτά πατέρες· παιδεύετε τα παιδιά σας με παιδεία και νουθεσία Κυρίου, με μεγάλη φροντίδα.
«Άγριον η νεότης»
Άγρια είναι η νεότητα και έχει ανάγκη από πολλούς δασκάλους, επιστάτες, παιδαγωγούς, συνοδούς, τροφείς· όμως είναι ευχάριστο να τη δαμάσης μετά από τα τόσα.
Όπως ακριβώς ένα άλογο αδάμαστο, όπως ένα θηρίο ατίθασσο, τέτοια είναι η νεότητα. ΑΝ λοιπόν από νωρίς και από τη μικρή ηλικία της θέσουμε καλούς νόμους, δεν θα κοπιάσουμε πολύ μετά από αυτά, αλλά στο εξής η συνήθεια θα είναι νόμος για τους νέους. Δεν πρέπει να τους κάνουμε τίποτε από τα ευχάριστα και βλαβερά και ούτε να τους κάνουμε τα χατίρια, επειδή τάχα είναι παιδιά.
Αγώνας για τη σωφροσύνη
Προ παντός να τους κρατάμε σε σωφροσύνη· διότι αυτό περισσότερο από όλα καταστρέφει τη νεότητα. Και κοντά σε αυτά χρειάζονται πολλοί κόποι εκ’ μέρους μας, πολλή προσοχή.
Γρήγορα να τους οδηγούμε σε γάμο, ώστε να δέχονται τη νύφη με καθαρά και αγνά τα σώματά τους· αυτοί οι έρωτες είναι θερμότεροι. Αυτός που είναι φρόνιμος πριν από τον γάμο, πολύ περισσότερο θα είναι μετά τον γάμο, ενώ εκείνος που έμαθε να πορνεύη πριν τον γάμο, θα το κάνη αυτό και μετά τον γάμο.
Διότι λέγει: «Στον πόρνο άνθρωπο κάθε τι που θα του παρουσιασθή σαν άρτος προς κορεσμό της αχόρταστης επιθυμίας του, είναι ευχάριστος» (Σοφ. Σειρ. 23,17). Γι’ αυτό βάζουν στεφάνια στον γάμο, διότι δεν νικήθηκαν από την ηδονή. Αν όμως κυριευμένος από την ηδονή παραδίνη τον εαυτό του σε πόρνες, για ποιο λόγο λοιπόν φέρει στεφάνι στο κεφάλι του, ενώ είναι νικημένος;
Αυτά ας τα συμβουλεύουμε, με αυτά ας τα νουθετούμε, ας τα φοβερίζουμε, ας τα απειλούμε, άλλοτε κάνοντας αυτό, και άλλοτε εκείνο.
Η μεγάλη παρακαταθήκη
Μεγάλη παρακαταθήκη έχουμε τα παιδιά. Ας τα φροντίζουμε λοιπόν, κι ας κάνουμε τα πάντα, μήπως ο πονηρός αρπάξη εμάς τους ίδους. Τώρα όμως εμείς κάνουμε όλα τα αντίθετα.
Για να είναι λοιπόν καλό το χωράφι, κάνουμε τα πάντα, και φροντίζουμε να το παραδώσουμε σε άνδρα πιστό, και ψάχνουμε να βρούμε ημιονηγό και αμαξηλάτη και λογιστή έξυπνο· εκείνο όμως που μας είναι το πιο πολύτιμο από όλα, το να αναθέσουμε το γυιό μας σε κάποιον που θα μπορέση να διατηρήση τη σωφροσύνη του, δεν φροντίζουμε καθόλου, αν και αυτό το κτήμα είναι πιο πολύτιμο από όλα, και όλα εκείνα γίνονται γι’ αυτό.
Για τα κτήματά τους φροντίζουμε, γι’ αυτά τα ίδια όμως καθόλου. Βλέπεις τον παραλογισμό; Άσκησε την ψυχή του παιδιού και εκείνα θα ακολουθήσουν από πίσω· όταν αυτή δεν είναι αγαθή, δεν το ωφελούν καθόλου τα κτήματα· ενώ όταν αυτή ασκηθή, τότε καμμιά βλάβη δεν υπάρχει από τη φτώχεια.
Ο πλούτος της χρηστότητος
Θέλεις ν’ αφήσης το παιδί σου πλούσιο; Δίδαξέ το να είναι τίμιο· διότι έτσι θα μπορέση να διαφυλάξη και τα κτήματα· και αν δεν αποκτήση άλλα, δεν θα ελαττώση τα αποκτημένα· αν όμως είναι πονηρό, κι αν ακόμη του αφήση αμέτρητα κτήματα, δεν άφησες τον φύλακα, αλλά το έκανες χειρότερο από αυτούς που έφτασαν στον χειρότερο βαθμό φτωχείας.
Διότι για εκείνους που δεν ανέθρεψαν σωστά τα παιδιά, είναι προτιμότερη η φτώχεια από τον πλούτο. Διότι εκείνη τους διατηρεί στην αρετή και χωρίς τη θέλησή τους, ενώ ο πλούτος δεν τους αφήνει να είναι φρόνιμοι ούτε κι όταν το θέλουν, αλλά τους παρασύρει και τους καταστρέφει, και τους οδηγεί σε αμέτρητα δεινά.
Οι μητέρες να φροντίζουν τις θυγατέρες
Οι μητέρες κατεξοχήν να φροντίζουν τις θυγατέρες· είναι εύκολη για σας αυτή η επαγρύπνησις.
Φροντίζετε ώστε να είναι νοικοκυρές, και πριν από όλα να τις ανατρέφετε έτσι, ώστε να είναι ευλαβείς, σεμνές, να περιφρονούν τα χρήματα, να αποφεύγουν τους καλλωπισμούς.
Έτσι παραδώστε αυτές στον γάμο. Αν τις διαπλάττετε έτσι, όχι μόνο αυτές θα σώσετε, αλλά και τα παιδιά· και όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τα εγγόνια.
Διότι, όταν η ρίζα είναι καλή, ωραιότερα θα απλώθουν τα κλαδιά και θα λάβετε τον μισθό όλων αυτών. Και όλα να τα κάμνουμε έτσι, σαν να μην ωφελούμε μία ψυχή, αλλά πολλές μέσω της μίας.
Διότι έτσι πρέπει να βγαίνουν από το πατρικό σπίτι για τον γάμο, όπως ο αθλητής από την παλαίστρα, κατέχοντας την επιστήμη με κάθε λεπτομέρεια, όπως ακριβώς η ζύμη, που οφείλει να μεταμορφώση το φύραμα στο δικό της κάλλος.
Και τα παιδιά, πάλι, ας μάθουν να είναι σεμνά, ώστε να διακρίνωνται μάλλον από τη σεμνότητα και σωφροσύνη, ώστε να έχουν μεγάλο έπαινο και από τους ανθρώπους και από τον Θεό.
Ας μάθουν να εξουσιάζουν το στομάχι, να απέχουν από την πολυτέλεια, να είναι οικονόμα, φιλόστοργα, να μάθουν να άρχωνται.
Διότι έτσι θα μπορέσουν να προσφέρουν πολύ μισθό στους γονείς, έτσι όλα θα είναι προς δόξαν Θεού και δική μας σωτηρία, στο όνομα του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας… (Α’ Τιμόθεον, Θ’ ΕΠΕ 23,266-270. PG 61,546-550)
Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη