Τους εσωτερικούς σταυρούς τους συναντάμε όταν αγωνιζόμαστε ενάντια στα πάθη και τις επιθυμίες μας. Λέει ο απόστολος Παύλος: «Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε’, 24). Εσταύρωσαν; Μάλιστα! Αυτό σημαίνει πως υπάρχει ένας σταυρός, πάνω στον οποίο σταυρώνονται τα πάθη κι οι επιθυμίες. Τι είδους σταυρός είναι αυτός; Είναι ο αγώνας εναντίον τους. Το να σταυρώσεις τα πάθη σημαίνει να τα εξασθενήσεις, να τα καταστείλεις και να τα ξεριζώσεις. Όταν ο άνθρωπος αγωνίζεται ενάντια σ’ ένα συγκεκριμένο πάθος, μερικές φορές το εξασθενίζει. Αν αγωνιστεί λίγο περισσότερο, το καταστέλλει. Κι όταν συνεχίζει ν’ αγωνίζεται, με τη βοήθεια του Θεού θα το ξεριζώσει. Αυτό όμως είναι δύσκολο και κοπιαστικό, είναι αγώνας οδυνηρός, ένας πραγματικός σταυρός που ορθώνεται μέσα μας. Όταν κάποιος αγωνίζεται ενάντια στα πάθη του, μερικές φορές νιώθει σα να ‘χουν τρυπήσει τα χέρια του, σα να ’χει φορέσει στο κεφάλι του ακάνθινο στεφάνι κι η καρδιά του να έχει τρωθεί. Τόσο βαρύς και οδυνηρός είναι για εκείνον ο σταυρός αυτός.
Είναι αδύνατο ν’ αγωνιστεί κανείς χωρίς να νιώσει κόπο και πόνο. Αν και τα πάθη είναι ξένα για μας, καθώς έρχονται απ’ έξω μπολιάζονται στο σώμα και στην ψυχή σε τέτοιο βαθμό, ώστε διαπερνούν και προσβάλλουν όλες τις δομές και τις δυνάμεις τους. Αν προσπαθήσεις να τ’ αποβάλεις, θα πληγωθείς. Θα σε πληγώσουν, μα αυτό θα είναι σωστικό. Κι η σωστική αυτή άποψη δεν κατορθώνεται με κανέναν άλλο τρόπο, παρά μόνο με τον πόνο.
το να ζει κανείς με τα πάθη είναι σα να περπατάει ξυπόλυτος ανάμεσα σε μαχαίρια κι αναμμένα κάρβουνα ή σαν την κατάσταση του ανθρώπου που η καρδιά του πιπιλίζεται από φίδια
Υπάρχει μια σωματική ασθένεια γνωστή ως πολύποδας –ένα είδος ξένου σώματος δημιουργείται μέσα στο σώμα, αναπτύσσεται και ριζώνει. Αν δεν τον αποβάλεις, δε θα θεραπευτείς. Στην προσπάθεια να τον αποβάλεις όμως, θα πληγωθείς. Ας σε πληγώσει. Ο πόνος θα επαναφέρει την υγεία σου. Αν τον αφήσεις και δεν τον αποκόψεις, πάλι θα σε πληγώσει, αλλά ο πόνος αυτής της πληγής δε θα φέρει υγεία. Αντίθετα θα επιδεινώσει την αρρώστια κι ίσως προκαλέσει και θάνατο.
….
Το ίδιο γίνεται όταν μάχεσαι με τα πάθη για να τα ξεριζώσεις. Είναι οδυνηρή η μάχη, μα είναι σωστική. Αν όμως αφήσεις τα πάθη και δεν τα ξεριζώσεις, θα σου προκαλέσουν ταραχή, πόνο και βάσανα. Ολ’ αυτά όμως δε θα καταλήξουν σε σωτηρία, αλλά στην απώλεια, σε πνευματικό θάνατο, γιατί «τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. στ’ 23).
Ποιο πάθος δεν είναι οδυνηρό; Ο θυμός καίει, ο φθόνος στεγνώνει, η επιθυμία εξασθενίζει, η φιλαργυρία δεν αφήνει τον άνθρωπο να φάει ή να κοιμηθεί κι η πληγωμένη υπερηφάνεια κατατρώει την καρδιά. Κάθε άλλο πάθος, όπως το μίσος, η υποψία, η αψιθυμία, η ανθρωπαρέσκεια, η εμπαθής προσκόλληση σε πράγματα και ανθρώπους –ολ’ αυτά μας προκαλούν βάσανα. Έτσι, το να ζει κανείς με τα πάθη είναι σα να περπατάει ξυπόλυτος ανάμεσα σε μαχαίρια κι αναμμένα κάρβουνα ή σαν την κατάσταση του ανθρώπου που η καρδιά του πιπιλίζεται από φίδια.
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Όσιος Θεοφάνης, ο Έγκλειστος – Οι τρεις Σταυροί», Πέτρου Μπότση, Αθήνα 2014, σελ. 121-123