Τι αποτέλεσμα μπορεί να περιμένει κανείς από ένα χριστιανό όταν δεν έχει θερμό ζήλο κι ενθουσιασμό; Αν υπάρχει κάποιο καθήκον που δεν απαιτεί αγώνα, τότε είναι πρόθυμος να τον αναλάβει. Μόλις όμως του ζητήσουν ν’ αγωνιστεί λίγο, να κουραστεί, τότε παραιτείται, γιατί νιώθει αδύναμος να το κάνει μόνος του. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να τον παρακινήσει προς τα καλά έργα. Η μεμψιμοιρία του θα υποσκάψει όλα τα θεμέλια καλής θέλησης. Κι αν υπάρξει κάποιο άλλο κίνητρο στο δρόμο του, ακόμα και το καλό έργο θα το κάνει κακό.
ΟΙ κατάσκοποι που έστειλε ο Μωυσής φοβήθηκαν, επειδή σκέφτονταν και λυπούνταν τον εαυτό τους. Οι μάρτυρες όμως βάδιζαν πρόθυμα προς το μαρτύριο, επειδή τους έκαιγε η εσωτερική φλόγα. Ο πραγματικός ζηλωτής δεν κάνει μόνο αυτά που απαιτεί ο νόμος, αλλά κι αυτά που τον έχουν συμβουλέψει ή απλά τα έχει εμπνευστεί μυστικά. Δεν κάνει μόνο αυτά που λογαριάζονται καθήκον, αλλά ψάχνει κι ο ίδιος να βρει και να κάνει το καλό. Είναι ολόκληρος απορροφημένος από το ένα και μοναδικό αγαθό που είναι μόνιμο, αληθινό, αιώνιο.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει πως πρέπει σ’ όλα τα πράγματα να ‘χουμε θερμό ζήλο, να ‘μαστε προετοιμασμένοι ν’ αντιμετωπίσουμε ακόμα και το θάνατο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να κερδίσουμε τη βασιλεία του Θεού.
Το έργο της ευσεβείας και της κοινωνίας με το Θεό απαιτεί αγώνα πολύ, κόπο και πόνο, ιδιαίτερα στην αρχή. Που θα βρούμε τη δύναμη ν’ αναλάβουμε τον αγώνα αυτόν; Θα τη βρούμε με τη βοήθεια του Θεού στον καρδιακό ζήλο.
Ο έμπορος, ο στρατιώτης, ο δικαστής ή ο επιστήμονας έχουν ν’ ασχοληθούν με δουλειά που είναι γεμάτη μέριμνες και δυσκολίες. Πως αντέχουν να ζουν μέσα σε τόσες δυσκολίες; Με τον ενθουσιασμό και το ζήλο για τη δουλειά τους. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να κρατηθεί κανείς στο δρόμο της ευσέβειας. Χωρίς το ζήλο αυτό και την αγάπη θα υπηρετούμε το Θεό βαρετά, με οκνηρία, χωρίς ενδιαφέρον. Και το βραδύποδο ζώο κινείται, αλλά με δυσκολία. Η κίνηση της αντιλόπης όμως ή του σκίουρου είναι χαριτωμένη, είναι πολύ ευχάριστο να τα βλέπεις. Ο θεάρεστος ζήλος είναι ο δρόμος που οδηγεί στο Θεό, που σε γεμίζει παρηγοριά και δίνει φτερά στο πνεύμα. Χωρίς το ζήλο αυτό ο άνθρωπος μπορεί να τα καταστρέψει όλα.
Ο έμπορος, ο στρατιώτης, ο δικαστής ή ο επιστήμονας έχουν ν’ ασχοληθούν με δουλειά που είναι γεμάτη μέριμνες και δυσκολίες. Πως αντέχουν να ζουν μέσα σε τόσες δυσκολίες; Με τον ενθουσιασμό και το ζήλο για τη δουλειά τους
Ο άνθρωπος πρέπει να κάνει τα πάντα για τη δόξα του Θεού και να περιφρονήσει την αμαρτία που φωλιάζει μέσα μας. Διαφορετικά θα τα κάνει όλα από συνήθεια, επειδή έτσι «πρέπει» να τα κάνει, επειδή έτσι ζούμε μέχρι σήμερα ή επειδή έτσι ζουν οι άλλοι. Πρέπει να βάζουμε όλη μας τη θέληση και τη δύναμη, διαφορετικά πράττουμε μερικά και θα αγνοούμε άλλα. Κι αυτό χωρίς επίγνωση του τι κάνουμε και τι παραλείπουμε. Οφείλουμε να τα κάνουμε όλα με προσοχή, με ενδιαφέρον, σα να ‘ταν το κύριο έργο μας. Διαφορετικά θα τα κάνουμε όλα στην τύχη, όπως μας έρχονται.
Είναι σαφές λοιπόν πως ο χριστιανός χωρίς ζήλο είναι μόνο κατ’ όνομα χριστιανός, δηλαδή «λίγο» χριστιανός. Είναι νωθρός, άτονος, άψυχος. Ούτε θερμός ούτε ψυχρός. Τέτοια ζωή όμως δεν είναι καν ζωή. Κι αφού βεβαιωθούμε γι’ αυτό, ας αγωνιστούμε να γίνουμε και να φαινόμαστε αληθινοί ζηλωτές καλών έργων, ώστε να ευαρεστήσουμε πραγματικό το Θεό, να μην έχουμε «σπίλον ή κηλίδα» ή κάτι άλλο απ’ αυτά.
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Όσιος Θεοφάνης, ο Έγκλειστος – Οι τρεις Σταυροί», Πέτρου Μπότση, Αθήνα 2014, σελ 70-72