– Γέροντα, πώς θα αποκτήσω ευλάβεια;
– Οι Πατέρες λένε ότι, για να απόκτησης ευλάβεια, πρέπει να ζης ή να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους πού έχουν ευλάβεια και να παρατηρής πώς συμπεριφέρονται. Ό Μέγας Παΐσιος, όταν τον ρώτησε κάποιος «πώς μπορώ να αποκτήσω φόβο Θεού», του απάντησε: «Να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους πού αγαπούν τον Θεό και έχουν φόβο Θεού, για να απόκτησης και εσύ θείο φόβο». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα κάνης εξωτερικά ότι βλέπεις να κάνουν εκείνοι, χωρίς να το νιώθης εσύ εσωτερικά, γιατί αυτό δεν είναι ευλάβεια αλλά ψευτοευλάβεια. Το ψεύτικο είναι αποκρουστικό. Ή ευλάβεια είναι Χάρις από τον Θεό μέσα στον άνθρωπο. Ότι κάνει ό ευλαβής το κάνει, γιατί έτσι το νιώθει μέσα του. Βέβαια μέσα μας υπάρχει φυσική ή ευλάβεια, άλλα, αν ό άνθρωπος δεν την καλλιεργήση, το ταγκαλάκι τον ρίχνει με την λήθη στην αναισθησία και στην ανευλάβεια. Με την συμπεριφορά όμως του ευλαβούς, ξυπνά πάλι μέσα του ή ευλάβεια.
– Γιατί, Γέροντα, οι Πατέρες μόνο για την ευλάβεια λένε πώς, αν θέλης να την απόκτησης, να συναναστροφής με ευλαβή; Γιατί δεν λένε το ίδιο και για άλλη αρετή;
– Γιατί ή ευλάβεια μεταδίδεται. Οι κινήσεις, ή συμπεριφορά του ευλαβούς, μεταδίδονται σαν το άρωμα, όταν φυσικά υπάρχει στον άλλον καλή διάθεση και ταπείνωση. Και να σου πω, αν κανείς δεν έχη ευλάβεια, δεν έχει τίποτε. Ό ευλαβής ότι είναι ιερό το βλέπει καθαρά, όπως είναι στην πραγματικότητα, έστω και αν δεν είναι μορφωμένος. Δεν θα κάνη λ.χ. λάθος για οτιδήποτε έχει σχέση με τα θεία νοήματα. Είναι όπως το παιδάκι πού δεν βάζει κακό λογισμό για τον πατέρα του και την μητέρα του, γιατί τους αγαπάει και τους σέβεται, και βλέπει καλά και καθαρά όλα όσα κάνουν οι γονείς του. Πόσο μάλλον εδώ πού πρόκειται για τον Θεό, ό Όποιος με τίποτε δεν συγκρίνεται και σε όλα είναι τέλειος! Όποιος δεν έχει ευλάβεια πέφτει σε λάθη, σε πλάνες ως προς το δόγμα. Βλέπω τί λάθη κάνουν όσοι δεν έχουν ευλάβεια και γράφουν ερμηνείες ή σχόλια σε ιερά κείμενα κ.λπ.
Οι κινήσεις, ή συμπεριφορά του ευλαβούς, μεταδίδονται σαν το άρωμα, όταν φυσικά υπάρχει στον άλλον καλή διάθεση και ταπείνωση
Όλα τα πνευματικά πράγματα χρειάζονται ευλάβεια και καρδιά. Όταν όλα ξεκινούν από ευλάβεια, όλα είναι αγιασμένα. Ειδικά, για να γράψη κανείς Ακολουθία σέ Άγιο, πρέπει να αγαπάη τον Άγιο, να τον ευλαβήται, οπότε αυτό που θα γράψη, θα βγαίνη από την καρδιά του και θα αποπνέη ευλάβεια. Όταν κανείς φθάση σέ κατάσταση θείου έρωτος, θείας τρέλας, βγαίνουν μόνοι τους οι στίχοι από μέσα του.
– Τί άλλο, Γέροντα, βοηθάει τον άνθρωπο νά απόκτηση ευλάβεια;
-Το να μελετάη με τον νου του καθετί ιερό και να εμβαθύνη σ’ αυτό, άλλα και το να άξιοποιη τις ευκαιρίες πού του δίνονται· αυτά ξυπνούν σιγά-σιγά μέσα του την ευλάβεια. Όταν π.χ. μου δίνεται ή ευκαιρία να περάσω από έναν Ναό και να μπω λίγο μέσα να προσευχηθώ και δεν το κάνω, στερούμαι την Χάρη. Αν θέλω να περάσω, άλλα εμποδίζομαι από κάτι και δεν περνώ, τότε δεν στερούμαι την Χάρη, διότι ό θεός βλέπει την αγαθή μου πρόθεση. Επίσης πολύ βοηθάει να αποκτήσουμε ευλάβεια το να γνωρίσουμε τους Αγίους του τόπου μας, της πατρίδας μας, για να τους αγαπήσουμε και να συνδεθούμε μαζί τους. Ό Θεός χαίρεται, όταν ευλαβούμαστε και αγαπούμε τους Αγίους. Και όταν έχουμε ευλάβεια στους Αγίους, πόσο περισσότερη θα έχουμε στον Θεό!
– Γέροντα, τί βοηθάει να κινήται κανείς μέσα στον Ναό με ευλάβεια;
– Όταν ξεκινάς για τον Ναό, να λες με τον λογισμό σου: «Πού πηγαίνω; Τώρα μπαίνω στον Οίκο τού Θεού. Τί κάνω; Προσκυνώ τις εικόνες, τον Θεό». Από το κελλί σου ή από το διακόνημά σου πηγαίνεις στον Ναό. Από τον Ναό να πας στον Ουρανό και πιο εκεί ακόμη, στον Θεό.
– Πώς γίνεται αυτό;
– Ό Ναός είναι το «σπίτι» του Θεού. Και το δικό μας πραγματικό σπίτι είναι στον Παράδεισο. Εδώ ψάλλουν οι αδελφές. Εκεί οι Άγγελοι, οι Άγιοι… Αν, όταν πηγαίνουμε σε ένα κοσμικό σπίτι, χτυπάμε την πόρτα, σκουπίζουμε τα πόδια, καθόμαστε συνεσταλμένα, τότε μέσα στον Οίκο του Θεού, όπου θυσιάζεται ό Χριστός, τί πρέπει να κάνουμε; Με μία σταγόνα θεϊκού Αίματος μας εξαγόρασε από την αμαρτία και στην συνέχεια μάς νοσηλεύει με κιλά Αίματος και μάς τρέφει με το πανάγιο Σώμα Του. Όλα λοιπόν αυτά τα φρικτά και θεία γεγονότα, όταν τα φέρνουμε στην μνήμη μας, μάς βοηθούν να κινούμαστε με ευλάβεια μέσα στον Ναό. ‘Αλλά βλέπω στην Θεία Λειτουργία, ακόμη και όταν ό ιερέας λέη «Ανω σχώμεν τάς καρδίας» και λέμε «Έχομεν προς τον Κυριον», λίγοι είναι αυτοί πού έχουν τον νου τους προς τον Κύριο! Γι’ αυτό καλύτερα να λέμε νοερώς «να έχουμε τις καρδιές μας προς τον Κύριον», γιατί ό νους μας και ή καρδιά μας είναι όλο προς τα κάτω. Λέμε και ψέματα, γιατί λέμε «έχομεν», άλλα δεν έχουμε εκεί τον νου μας. Βέβαια, εάν έχουμε την καρδιά μας προς τα «άνω», όλα θα πάνε προς τα «άνω».
– Γέροντα, τί βοηθάει νά ψάλλη κανείς κατανυκτικά;
– Να έχη τον νου του στα θεία νοήματα και να εχη ευλάβεια· να μην πιάνη τα θεία νοήματα λογοτεχνικά, αλλά με την καρδιά. Άλλο ή ευλάβεια και άλλο ή τέχνη, ή επιστήμη της ψαλτικής. Ή τέχνη χωρίς ευλάβεια είναι… μπογιές. Όταν ό ψάλτης ψάλλη με ευλάβεια, ξεχειλίζει από την καρδιά του ή ψαλμωδία, και ψάλλει κατανυκτικά. Όταν εσωτερικά είναι σε καλή πνευματική κατάσταση ό άνθρωπος, όλα πάνε καλά. Γι’ αυτό πρέπει να είναι τακτοποιημένος κανείς εσωτερικά και να ψάλλη με την καρδιά του, με ευλάβεια, για να ψάλλη και κατανυκτικά. Αν έχη αριστερούς λογισμούς, τί ψαλτική θα κάνη; Δεν μπορεί να ψάλη με την καρδιά. Γιατί λέει ή Γραφή «Ενθυμείης ψαλλέτω»; Ό Άγιος Ιωάννης ό Κουκουζέλης, όταν μια φορά έψαλλε, ενώ βοσκούσε τους τράγους, οι τράγοι σηκώθηκαν και στάθηκαν όρθιοι. Από αυτό κατάλαβαν ότι ήταν ό Κουκουζέλης, ο ψάλτης της αυτοκρατορικής αυλής. Ό,τι κάνετε, να το κάνετε με την καρδιά σας, για τον Χριστό. Και στα κεντήματα πού κάνετε, να βάζετε ευλάβεια, γιατί μπαίνουν πάνω στα άγια, ακόμη και αυτά πού κάνετε για το κατζίο. Όταν ό άνθρωπος είναι ευλαβής, ή ψυχική του ομορφιά φαίνεται σε ότι κάνει· και στο διάβασμα και στο ψάλσιμο, και στα λάθη ακόμη.
– Στα λάθη;
– Ναι, βλέπεις ότι και τα λάθη πού κάνει έχουν μια ευλάβεια, μια συστολή.
Απόσπασμα από το βιβλίο: “Λόγοι Β’ – Πνευματική Αφύπνιση” – Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Ιερόν Ησυχαστήριον “Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος”, Βασιλικά Θεσσαλονίκης, 1999