… Σχετικά με την προσευχή «Πάτερ ημών» (1). Μία κυρία στο Παρίσι πριν από λίγα χρόνια μου έλεγε ότι δεν τολμούσε να απαγγείλει την προσευχή αυτή μετά τα λόγια «ελθέτω η Βασιλεία Σου». Αυτή τόσο φοβόταν, ώστε, αν έντιμα έλεγε στον Θεό, «γεννηθήτω το θέλημά Σου», τότε ώφειλε να δεχθεί «όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή» με την ετοιμότητα να τα υπομένει χωρίς γογγυσμό, χωρίς μικροψυχία και τα παρόμοια. Πρόσφατα ένα άλλο πλάσμα μου έλεγε ακριβώς τα ίδια λόγια με σένα, σχετικά με το «και άφες ημίν … ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών».
Ο ίδιος όμως θεωρώ ότι, αν εμείς λέγαμε μόνο τις δύο πρώτες λέξεις της προσευχής αυτής, δηλαδή Πάτερ ημών, αντιλαμβανόμενοι το βαθύ τους νόημα, τότε όλη μας η ζωή σε όλα τα επίπεδα και τις εκδηλώσεις της θα άλλαζε ριζικά. Αν εγώ είμαι υιός του ανάρχου Πατρός, σημείνει ότι βρίσκομαι έξω από την εξουσία του θανάτου, σημαίνει ότι δεν είμαι δούλος αλλά κύριος, κατ’ εικόνα της κυριότητος του ίδιου του Θεού, σημαίνει ότι αυθεντικά είμαι ελεύθερος με τη μοναδική αληθινή έννοια της ελευθερίας. Παραμένοντας σε τέτοια κατάσταση, ο άνθρωπος δέχεται κάθε άλλον συνάνθρωπό του ως υιόν αναστάσεως και παύει πλέον αυτός να είναι για μένα «μηδαμινός» ή «ξένος», αλλά είναι ο αιώνιος αδελφός μου. Πώς μπορώ να φονεύσω τέτοιον αδελφό;
Αν εγώ είμαι υιός του ανάρχου Πατρός, σημείνει ότι βρίσκομαι έξω από την εξουσία του θανάτου, σημαίνει ότι δεν είμαι δούλος αλλά κύριος, κατ’ εικόνα της κυριότητος του ίδιου του Θεού
Αλλά μαζί του ούτως ή άλλως συναντιέμαι στην αιωνιότητα, έξω από την οποία είναι αδιανόητη η ύπαρξη ακόμη και του ίδιου του χρόνου. Ή όπως έλεγε ο Γέροντας Σιλουανός, «ο αδελφός μου είναι η ζωή μου». Σε τέτοια κατάσταση ο άνθρωπος εύκολα και με φυσικό τρόπο συγχωρεί όλα σε όλους, και πραγματικά αγαπά τους εχθρούς του. Αλλά την αληθινή αυτή ευαγγελική κατάσταση κατορθώνουν μόνο όσοι πραγματικά πιστεύουν. Η προσευχή που απορρέει από τέτοια παιδική πίστη αμεσότητας αποκαλύπτει στον άνθρωπο άλλους ορίζοντες, μπροστά στους οποίους όλα τα υπόλοιπα στερούνται νοήματος … Σου είναι γνωστή η πορεία αυτή της σκέψεως. Ας μεταφερθούμε σε άλλο θέμα …
Αν ο άνθρωπος δεν πιστεύει στην ανάσταση, αν η μικρή αυτή και ελεεινή ζωή είναι η μοναδική γι’ αυτόν, μετά από την οποία καταλήγει σε πλήρη εκμηδένιση, πώς μπορεί αυτός να συγχωρεί εκείνους που τον βλάπτουν στη φτώχια του; Υπερασπιζόμενος τον εαυτό του από τα πλήγματα μισεί τους εχθρούς, αποστρέφεται κάθε άνθρωπο που τον εκβιάζει. Ακόμη χειρότερα, θέλει στη μηδαμινότητά του να δοκιμάσει τον εαυτό του ως δεσπότη και ισχυρό, και έτσι φθάνει στην εγκληματική βία εναντίον του αδελφού του. Από εδώ προκύπτουν ατελείωτες συγκρούσεις, αδελφοκτονίες και αλληλοκτονίες σε πολέμους, που ποτέ δεν σταματούν. Και κατά τη συνείδησή μου η μοναδική οδός προς την αυθεντική «διαφανή» και αληθινά «ανθρώπινη» ειρήνη είναι για όλη την ανθρωπότητα να γίνει κατ’ εικόνα του Ανθρώπου-Χριστού (2).
Σημειώσεις
- Εδώ ο Γέροντας απαντά στην Μαρία, που του έγραψε στις 27 Σεπτεμβρίου 1968: «… Κάποτε προ πολλού διάβασα για τον Στάρετς Αμβρόσιο της Όπτινα που έλεγε: “Μη ψεύδεσθε, όταν προφέρετε τα λόγια ‘ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών’”. Αυτό τότε μου προξένησε τόσο μεγάλη εντύπωση, ώστε να μην μπορώ να απαγγέλλω το “Πάτερ ημών”. Πώς όμως να παραιτηθώ από την Κυριακή προσευχή; Από τότε δοκιμάζω πάντοτε αίσθημα φόβου, μήπως λέω ψέμματα λέγοντας αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών, ενώ τόσο θέλω την αλήθεια».
- Α’ Τιμ. 2,5
Γράμματα στη Ρωσία, Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου, Επιστολή 38, Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας, 2009