«Δεῦτε πιστοί, τό ζωοποιόν Ξύλον προσκυνήσωμεν…
Κύριε, ὁ ἐν αὐτῷ προσπαγείς, ἐλέησον ἡμᾶς…»
(Ἰδιόμελον τοῦ Σταυροῦ)
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου τιμᾶται καθημερινά καί ἀσίγαστα, δεδομένου ὅτι συνέχεια κάνουμε μέ τό χέρι μας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, δοξάζοντας τόν Ἐσταυρωμένο Ἰησοῦ καί δηλώνοντας ταυτόχρονα τή συσταύρωσή μας καί τήν ἐλπίδα τῆς Ἀνάστασης. Ἡ Ἐκκλησία, ὡστόσο, ἔχει τρεῖς ξεχωριστές ἡμέρες ἰδιαίτερης τιμῆς τοῦ Τιμίου Ξύλου,μέ ἀφορμή σημαντικά γεγονότα πού συνδέονται μέ Αὐτό. Ἀφετηρία ὅλων ἡ σημερινή ἑορτή· ἀκολουθεῖ ἡ «Πρόοδος τοῦ Τιμίου Σταυροῦ» τῆς 1ης Αὐγούστου, μέ τή λιτάνευσή Του στούς δρόμους τῆς Βασιλεύουσας, προκειμένου νά ζητηθεῖ παρακλητικά ἡ θεραπεία τῶν ἀσθενῶν. Καί βέβαια κυριαρχεῖ ἡ Παγκόσμια Ὕψωση τοῦ Σταυροῦ στά Ἱεροσόλυμα, στίς 14 Σεπτεμβρίου τοῦ 628.
Ἡ σημερινή ἑορτή ἀποτελεῖ σημεῖο ἀναφορᾶς καί εἶναι ἀφετηρία ὅλων, ἀφοῦ ἀναφέρεται στή θαυματουργική ἀνεύρεση καί στήν παράδοση τοῦ Τιμίου Ξύλου στήν Ἐκκλησία. Ἡ Βασιλομήτωρ Ἁγία Ἑλένη, ἀφοῦ ἔνιωσε ἰσχυρή τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, μέ τίς κοσμογονικές ἀλλαγές πού πραγματοποίησε ὁ γιός της αὐτοκράτορας Μ. Κων/νος, πῆγε στήν Ἁγία Πόλη τό 326, γιά νά προσκυνήσει τόν τόπο ὅπου περπάτησε, δίδαξε, θαυματούργησε, σταυρώθηκε, τάφηκε καί ἀναστήθηκε ὁ Κύριος. Πρώτη μέριμνά της ἦταν ἀσφαλῶς ἡ ἀνεύρεση τοῦ Σταυροῦ μέσα στά ἐρείπια τῆς πόλης, πού ἦταν τότε σέ κατάσταση ἐγκατάλειψης καί φθορᾶς.
Σύμφωνα μέ παλαιότατη παράδοση, ἕνας βασιλικός πού εὐωδίαζε σέ σημεῖο τῶν ἐρειπίων κίνησε τήν προσοχή καί, ὤ τοῦ θαύματος, ὁ Σταυρός ἦταν λίγο κάτω ἀπό τό εὐωδιαστό λουλούδι, πού ὀνομάστηκε βασιλικός πρός τιμήν τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ. Ἦταν 6η Μαρτίου τοῦ 326, ὅταν ἦρθε στό φῶς ὁ ἀνεκτίμητος θησαυρός. Συγκεντρώθηκε τότε πλῆθος πολύ, γιά νά προσκυνήσει καί ἡ Ἁγία Ἑλένη παρέδωσε τό Σταυρό στόν Πατριάρχη Μακάριο, πού τόν ὕψωσε ἐνώπιον τοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος ἄρχισε νά κράζει τό «Κύριε, ἐλέησον».Ἐπειδή ὁ Μάρτιος εἶναι στή Σαρακοστή καί ἡ 6η τοῦ μήνα θά ἦταν συχνά καθημερινή, ὅπου δέν τελεῖται Θ. Λειτουργία, οἱ Θεόσοφοι Πατέρες, θέλοντας νά ἐξάρουν τό γεγονός κυρίως μέ τή Θ. Εὐχαριστία, μετέθεσαν τήν ἑορτή τῆς ἀνευρέσεως καί πρώτης Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στήν 3η Κυριακή τῶν Νηστειῶν, πού ὀνόμασαν Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Στή συνέχεια, οἱ Θεοφόροι Πατέρες σύνδεσαν τήν ἑορτή μέ τόν ἀγῶνα μας κατά τή Μ. Σαρακοστή.
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Τώρα καί πολλούς αἰῶνες ἐπαναλαμβάνουμε καί τιμοῦμε τή μεγάλη ἑορτή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Γονατίζουμε καί ἐμεῖς μέ τούς πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν καί ἀναφωνοῦμε τό «Κύριε, ἐλέησον».
Σέ τούτη τήν πορεία τῆς νηστείας καί ἀνάτασης, ἀνακαλοῦμε στή μνήμη τή δύσβατη πορεία τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ. Ὁ Θεόπτης Μωυσῆς γλύκανε μέ ξύλο τό πικρό νερό τῆς πηγῆς Μερρᾶ καί ξεδίψασε ὁ λαός. Τό Ξύλο τοῦ Σταυροῦ μπορεῖ νά γλυκάνει τή ζωή μας καί νά ἐνισχύσει τόν ἀγῶνα μας. Ὡς Ἐπίσκοπος καί Ποιμενάρχης, σᾶς καλῶ μέ τόν εὐλαβῆ Ὑμνογράφο: «Δεῦτε πιστοί, τό ζωοποιόν Ξύλον προσκυνήσωμεν… Κύριε, ὁ ἐν αὐτῷ προσπαγείς, ἐλέησον ἡμᾶς…».
Μετά πολλῆς ἀγάπης καί εὐχῶν
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Νίκαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς