«Τῆς σωτηρίας εὔθυνόν μοι τρίβους, Θεοτόκε∙
αἰσχραῖς γάρ κατερρύπωσα τήν ψυχήν ἁμαρτίαις,
ὡς ραθύμως τόν βίον μου ὅλον ἐκδαπανήσας,
ταῖς σαῖς πρεσβείαις ρῦσαι με πάσης ἀκαθαρσίας»
(Ἰδιόμελον τοῦ Ὄρθρου)
«Ὑπεραγία Θεοτόκε, κάνε μου ὁμαλό τό δρόμο τῆς σωτηρίας, διότι ξέφυγα καί λέρωσα τήν ψυχή μέ αἰσχρές ἁμαρτίες, κατασπαταλώντας τήν ζωή μου μέσα στήν ἀδράνεια. Μέ τήν πρεσβεία Σου, λύτρωσέ με ἀπό κάθε ρύπο.» – (Ἀπόδοση στή Νεοελληνική)
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ἡ περίοδος ἀπό τῆς Κυριακῆς τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου μέχρι καί τό Μ. Σάββατο ὀνομάζεται Τ ρ ι ώ δ ι ο. Τό ὁμώνυμο λειτουργικό βίβλίο ἔχει στούς ὕμνους τῆς ἡμέρας τρεῖς ὠδές, ἀντί τῶν συνήθων ἐννέα. Οἱ ὕμνοι τοῦ Τριωδίου εἶναι προϊόντα ὁσίων ὑμνογράφων πού καλύπτουν δέκα αἰῶνες, ἀπό τόν Ε΄ ὥς τόν ΙΕ΄ μ. Χ. καί τό σχετικό βιβλίο τυπώθηκε γιά πρώτη φορά στή Βενετία τό 1522. Τό Τριώδιο ὁδηγεῖ βαθμιαία τούς πιστούς σέ μιά ψυχική ἀνάταση ὥς τό ἐξαίσιο γεγονός τῆς Ἀναστάσεως, πού μᾶς εἰσάγει στό Πεντηκοστάριο.
Μέ τήν πρώτη Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου μαθαίνουμε πώς κλειδί γιά τή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν εἶναι ἡ ταπείνωση, ὅπως ἀκριβῶς συνέβη μέ τόν Τελώνη τῆς παραβολῆς. Ἡ περίπτωση τοῦ Ἀσώτου τῆς δεύτερης Κυριακῆς τονίζει τήν ἀξία τῆς μετανοίας καί τή σωστική της ἐπίδραση. Ὅσα ἁμαρτήματα καί νά διαπράξει ὁ ἄνθρωπος, μπορεῖ τελικά νά σωθεῖ μέ εἰλικρινῆ μετάνοια.
Ἀκολουθεῖ τό Ψυχοσάββατο, πρίν τήν τρίτη Κυριακή, μιά ἐπικοινωνία μέ προσφιλῆ πρόσωπα, πού ἄφησαν τά παρόντα. Τούς μνημονεύουμε καί παρακαλοῦμε τόν Κύριο ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τους. Ὅπως τό στάρι πού θάβεται στή γῆ, ἀναμένουμε νά δώσει πολλαπλάσιο καρπό, ἔτσι ἐλπίζουμε καί ὁ νεκρός μας νά ἀναστηθεῖ στήν κοινή ἀνάσταση.
Ἡ τρίτη Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω μᾶς ὑπενθυμίζει τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ καί τήν Τελική Κρίση, ἐνῶ ἡ τέταρτη Κυριακή, τῆς Τυρινῆς, μέ τήν ἐξορία τῶν Πρωτοπλάστων, ἐπισημαίνει πώς ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ συλλειτουργεῖ μέ τή δικαιοσύνη Του. Ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τό Θεό σημαίνει ἀπό μόνη της μιά ἀβάσταχτη κόλαση.
Ἀπό τήν Καθαρή Δευτέρα εἰσερχόμεθα στήν πλήρη κατάνυξη μέ νηστεία καί προσευχή. Ἡ Εὐχή τοῦ Ὁσίου Ἐφραίμ πρέπει νά βρίσκεται στά χείλη ὅλων: «Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου…». Ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἐκείνη τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἡ Σταυροπροσκύνηση, καθώς καί οἱ Κυριακές τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναῒτου καί τῆς Ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, δίνουν πολλά σωτηριώδη μηνύματα στόν κάθε πιστό πού προσεύχεται καί ἑτοιμάζεται.
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου εἶναι μιά θαυμάσια εὐκαιρία ἑτοιμασίας καί ψυχικῆς ἀνάτασης. Ἀξιοποιώντας τίς πολλές λειτουργικές εὐκαιρίες, μέ τά Ἀπόδειπνα, τίς Προηγιασμένες Λειτουργίες, τούς Χαιρετισμούς στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τούς Κατανυκτικούς Ἑσπερινούς καί τήν ψυχωφελῆ νηστεία, ἑτοιμαζόμαστε νά συσταυρωθοῦμε μέ τόν Κύριο, ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τήν καλλιέργεια τῆς ἐλπίδας τῆς Ἀναστάσεως.
Ἄς ἀφήσουμε τίς σειρῆνες τοῦ κόσμου· ἄς παραβλέψουμε τά διάφορα ἁμαρτωλά μηνύματα πού συνηθίζουν νά στέλνουν τεχνηέντως τέτοιες ἡμέρες κάποιοι περίεργοι ἀρνητές τῆς ἀλήθειας, ταλαίπωροι οἱ ἴδιοι πού ἀρέσκονται νά ἁλιεύουν συμπαραστάτες στά ὑπαρξιακά ἀδιέξοδά τους.
Καλή Σαρακοστή, μέ προσευχή, μετάνοια καί κατάνυξη.
Μετά πολλῆς πατρικῆς ἀγάπης
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Νίκαίας Ἀ λ έ ξ ι ο ς